Θρησκεία / Αγιολόγιον

Άγιος Ρούφος, Επίσκοπος Θεσσαλονίκης (406/7-434)

Ο Ρούφος διαδέχθηκε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης τον άγιο Ανύσιο (βλ. λήμμα). Σ’ αυτόν απευθύνονται παπικές επιστολές, το περιεχόμενο των οποίων έχει βαρύνουσα σημασία για την εκκλησιαστική ιστορία της Θεσσαλονίκης. Με την επιστολή του πάπα Ιννοκεντίου (402-417) στις 17 Ιουνίου του 412, ιδρύεται τυπικώς το Βικαριάτο της Θεσσαλονίκης και καθορίζονται τα καθήκοντα του παπικού βικαρίου, δηλαδή του εκάστοτε επισκόπου Θεσσαλονίκης.

Προς το Ρούφο απευθύνονται και δύο σχετικές επιστολές του πάπα Βονιφατίου (418-422), διαδόχου του Ιννοκεντίου, α) το 419 με αφορμή την εκλογή του επισκόπου Κορίνθου Περιγένους και β) το 422 κατόπιν πληροφοριών για επικείμενη σύγκληση συνόδου για την επανεξέταση της επισκοπικής εκλογής του Περιγένους.

Ο διάδοχος του Βονιφατίου, πάπας Κελεστίνος Α΄ (422-432) απέλυσε το έτος 424 επιστολές σε επισκόπους του Ιλλυρικού, με τις οποίες τους σύστηνε υποταγή στον παπικό βικάριο, επίσκοπο Θεσσαλονίκης Ρούφο, γεγονός το οποίο εκτιμάται πως αποκαλύπτει μία κρίση στις σχέσεις μεταξύ του παπικού βικαρίου και των υποκειμένων σ’ αυτόν επισκόπων. Ο Ρούφος υπήρξε παραλήπτης και δεύτερης επιστολής του πάπα Κελεστίνου στις 11 Αυγούστου του 430, με την οποία του γνωστοποιούνταν η σύγκληση συνόδου στη Δύση, η οποία καταδίκασε την αίρεση του Νεστορίου.

Ο επίσκοπος Ρούφος υπήρξε στενός φίλος, ομόφρων και υποστηρικτής του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας στον αγώνα του κατά του Νεστοριανισμού. Προς αυτόν απευθύνονται δύο επιστολές του Κυρίλλου, οι οποίες αναφέρονται στα γνωστά δογματικά προβλήματα αυτής της περιόδου και στα εκκλησιαστικά δρώμενα που σχετίζονταν μ’ αυτά. Όπως διαφαίνεται και από τον πρόλογο της πρώτης επιστολής, οι επιστολές αυτές είχαν ενημερωτικό χαρακτήρα, ούτως ώστε να αποφευχθεί η διαστρέβλωση της αλήθειας («…ανακοινούσθαι τη ση οσιότητι, ίνα μη θρυλοί τίνες έτερα ανθ’ ετέρων λέγοντες εκταράσσουσι τους αυτόθι θεοσεβεστάτους επισκόπους»). Και οι δύο επιστολές διακρίνονται για τη θερμότητα του ύφους τους και τους εγκωμιαστικούς χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιεί ο Κύριλλος για το πρόσωπο του Ρούφου («επειδή δε πάνσοφός τε και παντέλειος ων, εκέλευσας πεμφθηναί τι να των εμών πονηματίων…»).

Η τακτική ενημέρωση του Ρούφου για την έκβαση των εκκλησιαστικών πραγμάτων διαφαίνεται και από άλλη επιστολή του Κυρίλλου Αλεξανδρείας προς τον Ιωάννη Αντιοχείας: «γεγράφασι γαρ και τα ίσα και προς τον θεοφιλέστατον επίσκοπον Θεσσαλονίκης Ρούφον, και προς ετέρους τινάς των κατά την Μακεδονίαν θεοσεβείς επισκόπους, οι και αεί συντρέχουσι ταις παρ’ αυτού ψήφοις».

Ωστόσο, για άγνωστη αιτία δεν κατέστη δυνατό να συμμετάσχει ο Ρούφος στις συνεδρίες της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου, που συγκλήθηκε το 431 στην Έφεσο, για να καταδικάσει τις αιρέσεις του Νεστοριανισμού και του Πελαγιανισμού. Ως τοποτηρητής του υπογράφει ο επίσκοπος Φιλίππων Φλαβιανός: «Φλαβιανού Φιλίππων, επέχοντος και τον τόπον Ρούφου του ευλαβεστάτου επισκόπου της Θεσσαλονικέων».

Το 434 πρέπει να θεωρηθεί ως το έτος θανάτου του επισκόπου Ρούφου, αφού το 435 στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης έχει ήδη ανέλθει ο Αναστάσιος.

Πηγή: Το Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης, τόμος Β΄, Μακάριος-Χρυσογονος. Σελ. 96-109, Κέντρον Αγιολογικών μελετών Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη 1997. Έκδοση Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας.