Του Σεβ. Μητροπολίτου Σισανίου & Σιατίστης κ. Παύλου

Γιατί διαλύονται οι οικογένειες ?

Η οἰκογένεια εἶναι τό ἀληθινό, τό γνήσιο, τό θεοΐδρυτο, τό εὐλογημένο κύτταρο τῆς κοινωνίας καί τῆς᾿Εκκλησίας, στό ὁποῖο βλέπει τό φῶς τοῦ ἥλιου, ἀνατρέφεται, μεγαλώνει, μορφοποιεῖται, ὡριμάζει,ὁλοκληρώνεται ὁ ἄνθρωπος. Μιά ἑνωμένη, ἀγαπημένη, φυσιολογική, χαρούμενη καί εὐλογημένη οἰκογένειαεἶναι ὁ πνευματικός χῶρος μέσα στόν ὁποῖο ὅλα τά μέλη – γονεῖς καί παιδιά – θά καλλιεργήσουν μέ τό φῶς τοῦΕὐαγγελίου ἀρετές. Μιά τέτοια οἰκογένεια προσφέρει στόν κόσμο ὁλοκληρωμένες προσωπικότητες, προσφέρει ῾Αγίους. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τῆς οἰκογένειας· νά ἁγιάζει καί τούς γονεῖς καί τά παιδιά.

Στό μυστήριο τοῦ γάμου ἀπό τήν ἀρχή δηλώνουμε ὅτι ὁ γάμος εἶναι κοινή πορεία καί τῶν δύο στήνἀρχή, τῶν ὑπολοίπων μετά, τῶν παιδιῶν δηλαδή, πρός τήν εὐλογημένη βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καίτοῦ ῾Αγίου Πνεύματος καί προσευχόμεθα γιά τήν σωτηρία τους. ῞Ολα τά ὑπόλοιπα ἐντάσσονται μέσα σέ αὐτή τήν προοπτική. Τό μυστήριο τοῦ γάμου ἐντάσσει ὅλη τήν οἰκογένεια σέ αὐτό τό πλαίσιο ζωῆς.
Πρότυπο τῆς σχέσης μέσα στό γάμο εἶναι ἡ σχέση τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ᾿Εκκλησίας. Σέ αὐτό τό πρότυπο καλοῦνται νά μαθητεύσουν καί ἐπί τῇ βάσει αὐτοῦ νά πορευθοῦν. Σέ αὐτόν τόν πνευματικό χῶρο θά βιώσουν τήν ἀλήθεια ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πρόσωπο, δηλαδή γεγονός σχέσης.

Τό μυστήριο τοῦ γάμου προσφέρει τήν ποιότητα αὐτῆς τῆς σχέσης. ῾Ο Θεός εἶναι ἀγάπη. ῾Ο ἄνθρωπος «ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτόν ὁ Θεός» καλεῖται νά εἶναι ἀγάπη. ῾Ο γάμος εἶναι μυστήριο ἀγάπης. Καί ἡ οἰκογένεια ὁ χῶρος τῆς ἄσκησης τῆς ἀγάπης καί γιά τήν ἀγάπη.
῎Ας προβληματιστοῦμε, ὅμως, σύντομα γύρω ἀπό τήν σημερινή οἰκογένεια. Κάποιες διαπιστώσεις γιά τήν κατάστασή της. Βλέπουμε σέ πάρα πολλές περιπτώσεις τήν ἀπουσία ἐπικοινωνίας μεταξύ τῶν συζύγων. Καί μάλιστα πολλές φορές αὐτή ἡ δυσκολία τῆς ἐπικοινωνίας ἔρχεται πάρα πολύ νωρίς μέσα στήν πορεία τοῦ γάμου.
Καί ἐνῶ δύο ἄνθρωποι φαίνονται στήν ἀρχή νά ἔχουν νά ποῦν πολλά, στό τέλος φτάνουν στό σημεῖο νά βάζουν τήν τηλεόραση στή μέση, γιατί δέν ἔχουν πιά τίποτα νά ποῦν μεταξύ τους. Καί ἀρχίζουν οἱ ἐντάσεις καί οἱ δυσκολίες, γιατί φαίνεται κανείς νά μήν ἔχει τήν διάθεση – ἤ τουλάχιστον καί οἱ δύο-, νά κατανοήσει τόν ἄλλον, νά ἀκούσει τόν ἄλλον, νά προσέξει τόν ἄλλον.

Πίσω ἀπό αὐτήν τήν συμπεριφορά ὑπάρχει ἕνα βασικό πρόβλημα. Τό καίριο πρόβλημα· Εἶναι τό κενό τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. ῾Ο γάμος εἶναι μυστήριο ἀγάπης γιά τήν ᾿Εκκλησία. Οἱ ἄνθρωποι πού παντρεύονται ὑποτίθεται ὅτι ἀγαπιῶνται, ἀλλά ἡ ἀγάπη τους δέν εἶναι σαρκωμένη, ἡ ἀγάπη τους δέν περνάει μέσα στήν καθημερινότητά τους, ἄρα οὐσιαστικά εἶναι ἀνύπαρκτη!

Αὐτό πού οἱ ἄνθρωποι συνήθως ὀνομάζουν ἀγάπη γιά τόν ἄλλον εἶναι ἡ ἐπιθυμία νά ἔχουν κάποιον πού νά τούς ἐξυπηρετεῖ καί ἀπό τόν ὁποῖο νά παίρνουν ὁτιδήποτε. ῾Η δυσκολία εἶναι στό νά μετέχουν, στό νά εἶναι κοινή πραγματικά ἡ ζωή τους.
᾿Ακόμα, διαπιστώνει κανείς, πιστεύω ὅτι εἶναι συμπέρασμα καί συνέχεια τοῦ πρώτου, τό πρόβλημα τῆς ἐπικοινωνίας μέ τά παιδιά τά ἴδια. Θά μπορούσαμε ἐδώ νά ἀναφέρουμε ἐκεῖνο τό περιστατικό πού ἀναρτήθηκε καί στό διαδίκτυο. Εἶναι πραγματικό περιστατικό, μέ τήν δασκάλα πού διορθώνει τήν ἔκθεση τοῦ μαθητῆ της πού ἔχει σάν τίτλο· «Μιά προσευχή στόν Θεό» καί ζητάει ἀπό τόν Θεό· «Θεέ μου, κάνε με τηλεόραση, γιατί ἄν μέ κάνεις τηλεόραση θά μέ προσέχουν οἱ γονεῖς μου, θά μέ προσέχουν τ’ ἀδέρφια μου, θά μοῦ δίνουν σημασία… ῞Οταν ὁ πατέρας μου γυρίζει στό σπίτι θά προσέχει ἐμένα, ἐνῶ τώρα μέ παραμελεῖ». Καί ὅταν ἡ δασκάλα διαβάζει τήν ἔκθεση καί κλαίει καί μπαίνει λέει στό δωμάτιο ὁ σύζυγός της καί τήν βλέπει νά κλαίει καί τήν ρωτάει, τοῦ δίνει τήν ἔκθεση. ῾Ο πατέρας πού διαβάζει αὐτή τήν ἔκθεση βγάζει ἕνα πάρα πολύ σωστό συμπέρασμα καί λέει· «Ποιός ξέρει ἀπό ποιά διαλυμένη οἰκογένεια προέρχεται αὐτό τό παιδί». Καί ἡ δασκάλα καί σύζυγος τοῦ τήν ξαναδείχνει τήν ἔκθεση γιά νά προσέξει ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἔκθεση τοῦ γιοῦ τους!

Εἴδατε ὡραῖα πού ἔκανε τήν διάγνωση ὁ πατέρας ὄντας ἀπό ἀπέναντι; «᾿Από ποιά διαλυμένη οἰκογένεια»! Τέτοιου εἴδους διαλυμένες οἰκογένειες πού νομίζουν ὅμως ὅτι εἶναι καλές, ὑπάρχουν δυστυχῶς πάρα πολλές. Τό πόσες εἶναι τό ξέρουν τά παιδιά, τά ὁποῖα ἀκριβῶς θά μποροῦσαν νά κάνουν πολλές τέτοιες προσευχές καί νά κάνουν καί ἄλλα αἰτήματα.
Εἶναι πάρα πολύ φυσιολογικό μέ αὐτό τό πλαίσιο ζωῆς νά ἔρχονται πολύ γρήγορα οἱ ἐντάσεις καί οἱ συγκρούσεις μέσα σέ ἕνα σπίτι. Καί εἶναι γνωστές οἱ ἐντάσεις καί οἱ συγκρούσεις ἀπ’ τίς πιό ἁπλές μέχρι τίς πιό δύσκολες.
Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι στά ζευγάρια… ἴσως θά ἔρθει ἡ στιγμή πού θά διαφωνήσουν, πού θά ὑψώσουν τήν ἔνταση τῆς φωνῆς τους… δέν εἶναι ἐκεῖ τό πρόβλημα. Τό πρόβλημα εἶναι στήν ποιότητα αὐτῶν τῶν συγκρούσεων πού βλέπει κανείς τήν τάση νά ἐκμηδενιστεῖ ὁ ἄλλος, τήν τάση νά γίνει τό θέλημα τοῦ καθενός πού τό ἐπιζητεῖ. Μέ ἄλλα λόγια εἶναι μιά σύγκρουση τέτοια πού δείχνει τήν ἀπουσία τῆς ἀγάπης στό ζευγάρι καί κατά συνέπεια τά προβλήματα πού σέ ἕνα τέτοιο σπίτι εἶναι λογικό νά ἔχουν τά παιδιά, ἀφοῦ τά παιδιά βλέπουν καί καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα ἀπό ὅσα ἐμεῖς νομίζουμε.

Καί δυστυχῶς εἶναι ἕνα μεγάλο μέρος αὐτῶν τῶν οἰκογενειῶν πού πρίν καλά – καλά προχωρήσουν, φτάνουν στό διαζύγιο, στή σύγκρουση τήν τελική. Γιά νά ἐπιβεβαιώσουν στήν πράξη αὐτό πού ἤδη εἴπαμε, γιατί αὐτή εἶναι ἡ βασικότερη αἰτία τοῦ διαζυγίου· ῾Η ἀπουσία τῆς ἀγάπης! ῾Απλά ἔρχεται νά συνειδητοποιηθεῖ μέσα στό χρόνο, μέσα στήν κοινή ζωή, ὅτι τελικά δέν τούς δένει ἡ ἀγάπη αὐτούς τούς ἀνθρώπους· τούς ἔδεσαν ἴσως ἕνας ἐνθουσιασμός, τούς ὁδήγησε νά εἶναι μαζί, τούς ἔδεσαν ἴσως κάποιες ἄλλες συνθῆκες χωρίς ὅμως νά ἔχουν ποτέ ὑπολογίσει αὐτό πού πραγματικά συμβαίνει.
Καί γεννιέται ἕνα ἐρώτημα· Καλά, γιατί; Καθώς μάλιστα ὁ ἀριθμός αὐτῶν τῶν ζευγαριῶν αὐξάνεται – καί ὄχι μόνο τῶν νέων ἀλλά καί τῶν μεγαλύτερων. Καί ἐκεῖ ὅμως ὑπάρχει ἡ ἴδια κατ’ οὐσίαν προϋπόθεση, τί συμβαίνει καί γιατί δυό νέοι ἄνθρωποι πού ὑποτίθεται ὅτι εἶναι μορφωμένοι πολλές φορές, πού ὑποτίθεται ὅτι ξέρουν τί θέλουν, πού ὑποτίθεται ὅτι ἀγαποῦν τά παιδιά πού ἔφεραν στόν κόσμο, γιατί καταλήγουν ἐκεῖ;
Καί ἡ ἀπάντηση εἶναι πάρα πολύ ἁπλή· Φρονῶ ὅτι εἶναι ἡ ἀπουσία τῆς οὐσιαστικῆς προετοιμασίας γιά τή συγκρότηση τῆς οἰκογένειας. Στίς περισσότερες περιπτώσεις λειτουργοῦν τά πράγματα πάρα πολύ ἐρασιτεχνικά.

῾Υπάρχουν μερικά ἐρωτήματα πού βγαίνουν μέσα ἀπό τήν ζωή· «Πόσο ἕτοιμοι εἶναι οἱ νέοι γιά τόν γάμο;», «Πόσο ξέρουν τί εἶναι ὁ γάμος;», «Πόσο ἑτοιμάζονται ἀπό νωρίς γιά ἕνα τέτοιο σημαντικό καί μεγάλο ἔργο;». Δέν μπορεῖς νά κάνεις ἕνα τέτοιο σημαντικό ἔργο τόσο ἐπιπόλαια, μέ τόσο ἐξωτερικά καί ἐπιδερμικά κριτήρια.
Θυμᾶμαι, ὅταν κάποτε ἤμουνα καθηγητής στό σχολεῖο, στήν Α´ κιόλας Λυκείου, εἶπα στά παιδιά· «Σήμερα θά μιλήσουμε γιά ἕνα θέμα. Θά σᾶς πῶ τό θέμα καί ἐσεῖς θά γελάσετε, ἀλλά θά τό συζητήσουμε». «Ποιό θέμα;», μέ ρώτησε ἕνας μαθητής. Τοῦ εἶπα· «Σήμερα θά μιλήσουμε γιά τόν γάμο». Γέλασαν ὅλοι. Λέω· «Γιατί γελάσατε;». Καί μοῦ λέει ὁ μαθητής· «Δέν νομίζετε ὅτι εἶναι νωρίς;». Καί ἐγώ τοῦ ἀπάντησα πάρα πολύ σοβαρά· «Φοβᾶμαι, παιδί μου, ὅτι εἶναι ἤδη πολύ ἀργά». Κι ὅταν ξαφνιάστηκε γι’ αὐτό πού εἶπα – καί τά ἄλλα τά παιδιά – τοῦ εἶπα· «᾿Εσύ, παιδί μου, σέ δέκα χρόνια ἀπό σήμερα θά ἔχεις τελειώσει αὐτό τό σχολεῖο, πιθανῶς τό Πανεπιστήμιο, πιθανῶς νά ἔχεις τελειώσει καί τόν στρατό, ἄν ὅλα πᾶνε καλά, δέν θά ψάξεις νά βρεῖς μιά κοπέλα νά κάνετε χωριό;». «Ναί», μοῦ λέει. Λέω σέ μία μαθήτρια· «Καί ἐσύ τό ἴδιο δέν θά ἐπιδιώξεις;» «Ναί». «Γιά ἀπαντῆστε μου σέ ἕνα μου ἐρώτημα· ῾Ο τύπος τοῦ χαρακτήρα, τοῦ ἄνδρα ἤ τῆς γυναίκας, ὅπως τόν ὀνειρεύεστε ὁ καθένας καί ἡ καθεμιά σας, ἀπό πότε θά ἀρχίσει νά διαμορφώνεται;». Καί ἔπεσε νεκρική σιγή στήν τάξη!

῎Επειτα ἀπό λίγη ὥρα, κάποιος μοῦ εἶπε· «Μήπως ἀπό τώρα;». Καί τοῦ εἶπα· «Φοβᾶμαι ὅτι ἔχουμε ἀργήσει. Καί θά σᾶς πῶ, λέω, τό πιό ἀνώδυνο ἀπό ὅλα· ᾿Εάν κάποιος ἤ κάποια ἀπό ἐδῶ μέσα ἔχει μάθει στό σπίτι του νά τοῦ τά φέρνουν ὅλα ἕτοιμα καί στό χέρι, εἶναι ὑποψήφιος ἀποτυχημένος οἰκογενειάρχης».
῎Ετσι λοιπόν βασική αἰτία εἶναι ὅτι ἔρχονται ἀπροετοίμαστοι γιά ἕνα γεγονός τόσο σημαντικό καί τόσο μεγάλο ὅσο εἶναι τό μυστήριο τοῦ γάμου καί ἡ συγκρότηση τῆς οἰκογένειας. Σέ αὐτό βέβαια πρέπει νά ποῦμε ὅτι ἔχει μιά τεράστια εὐθύνη καί ἡ πατρική οἰκογένεια. Διότι ἡ πατρική οἰκογένεια δέν προετοιμάζει τά παιδιά γιά τόν γάμο.
Θυμᾶμαι ἕνα νέο παιδί τοῦ ὁποίου, δυστυχῶς, ἔπειτα ἀπό δεκατέσσερα χρόνια ὁ γάμος διαλύθηκε, ὁὁποῖος μοῦ εἶπε ἐξομολογητικά· «᾿Επί δεκατέσσερα χρόνια γκρέμιζα ὅ,τι ἡ γυναίκα μου προσπαθοῦσε νάφτιάξει… Δυστυχῶς ἔτσι ἔμαθα ἀπό τό σπίτι μου».
῎Ετσι, αὐτή ἦταν ἡ ἀτμόσφαιρα τοῦ σπιτιοῦ καί παρόλο πού ἦταν νέο παιδί καί παρόλο πού εἶναι λογικό νά μήν τοῦ ἄρεσε ὁ τρόπος πού φερόταν ὁ πατέρας του στή μάνα του, ὅμως τόν συνέχισε! Καί ὅταν πλέον γκρεμίστηκε αὐτό πού τόσα χρόνια γκρέμιζε, τότε δέν εἶχε τό θάρρος νά πάρει τίς εὐθύνες καί μέ δόλιο τρόπο τίς ἔρριξε τίς εὐθύνες στή μητέρα καί τό παιδί του πρός τό παρόν τόν πίστεψε, χωρίς νά μπορεῖ νά ὑπολογίσει τί θά συμβεῖ ὅταν τό παιδί ξυπνήσει!

῎Ετσι, λοιπόν, ἡ πατρική οἰκογένεια ἔχει τεράστια σημασία, γιατί θεωρεῖ ὅτι ἡ μοναδική προετοιμασία γιά τόν γάμο τῶν παιδιῶν εἶναι νά τούς φτιάξει τό σπίτι ἤ νά τούς ἐξασφαλίσει μιά περιουσία. Γιά τήν ἀληθινή πνευματική περιουσία, πού πρέπει νά τούς ἐξασφαλίσει καί νά τούς τήν προσφέρει ἀπό πολύ μικρή ἡλικία, δέν ἀσχολεῖται.
Καί ἕνα ἀκόμα σημεῖο, εἶναι ὁ τρόπος τῆς παρέμβασης τῆς πατρικῆς οἰκογένειας καί πρίν ἀπό τόν γάμοκαί μετά τόν γάμο. Πρίν, ὅσον ἀφορᾶ τήν ἐκλογή, τόν τρόπο καί οὕτω καθεξῆς… Καί ἀπ’ τήν ἄλλη μεριά μετά, μέ τίς παρεμβάσεις οἱ ὁποῖες οὐσιαστικά δείχνουν τόν λαθεμένο τρόπο πού μεγάλωσαν τά παιδιά καί τόν λαθεμένο τρόπο πού συνεχίζουν νά εἶναι κοντά τους.
Αὐτή εἶναι μιά πραγματικότητα πού τή ζοῦμε λίγο ἤ πολύ ὅλοι. ῎Αλλοτε εἶναι πιό τραγική, ἄλλοτε πιό ἤπια ἀλλά ὅμως, δυστυχῶς, ἀρκετά διαδεδομένη.
Θά τολμοῦσα νά πῶ καί κάτι ἄλλο· Σήμερα, ἐάν λίγο παρατηρήσεις τά παιδιά πού ἔρχονται νά παντρευτοῦν, εἶσαι σχεδόν βέβαιος γιά τό ἐάν θά ἐπιτύχουν ἤ ὄχι. Γιατί ὁ καθένας, ὅπως λέει καί ἡ παροιμία, «αὐτό πού ἔχει δίνει». Καί ὅταν βλέπεις κάποιον καί δέν ἔχει τίποτα, τί θά δώσει αὐτός ὁ ἄνθρωπος; Καί ἔτσι γνωρίζεις ἐκ τῶν προτέρων ὅτι εἶναι θέμα χρόνου ἡ διάλυση μιᾶς τέτοιας οἰκογένειας.

Πῶς βλέπει τώρα ἡ ᾿Εκκλησία τόν γάμο; Σάν μυστήριο ἀγάπης καί ἀλληλοπεριχώρησης. Μέσα στήν ᾿Ακολουθία τοῦ Γάμου, πού εἶναι θαυμασιώτατη καί θεολογικώτατη καί καλύπτει ὅλες τίς πλευρές τῆς ζωῆς, ἀπό τήν ἀρχή μαθαίνουμε ὅτι ὁ γάμος εἶναι ὁδός σωτηρίας, «ὑπέρ τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ τάδε καί τάδε καί τῆς σωτηρίας αὐτῶν». Εἶναι ὁ κεντρικός λόγος ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁλοκλήρωσή του μέσα ἀπό τήν κοινωνία μέ τόν Θεό καί μέ τόν ἄνθρωπο.
Εἴπαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνδρόγυνη φύση. ῎Ετσι λοιπόν μέσα ἀπό τήν κοινωνία τοῦ γάμου ὁλοκληρώνεται. Αὐτό σημαίνει σώζεται, γίνεται ἀκέραιη, σώζεται ἡ ἀνθρώπινη φύση. Καί μέ τήν κοινωνία μέ τόν Θεό, πλέον αὐτή ἡ ἀνθρώπινη πραγματικότητα γίνεται Θεανθρώπινη.

Τό ἀρχέτυπο τοῦ γάμου εἶναι γνωστό, τό τονίζει θαυμάσια τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα· Εἶναι ἡ σχέσητοῦ Χριστοῦ καί τῆς ᾿Εκκλησίας, μιά σχέση θυσιαστική, γιατί εἶναι ἀγαπητική, καί ἐπειδή εἶναι ἀγαπητική εἶναιθυσιαστική. Εἶναι ὁ εὐλογημένος συναγωνισμός ποιός θά τιμήσει πρῶτος τόν ἄλλον, ποιός θά ἀναπαύσει πρῶτος τόν ἄλλον.
᾿Αλλά αὐτό τό μυστήριο, μᾶς τονίζει ἡ ᾿Εκκλησία ἀπό τήν ἀρχή, δέν εἶναι ἁπλά ἕνα στοιχεῖο τοῦ κόσμου αὐτοῦ, ἀλλά ἐντάσσεται μέσα στήν προοπτική τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, γιατί οὐσιαστικά προετοιμάζει γι’ αὐτό τόν ἄλλον γάμο, τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου μέ τό Χριστό.
῾Η βάση καί τό θεμέλιο τῆς οἰκογένειας εἶναι τό μυστήριο τοῦ γάμου. Μυστήριο ἐκκλησιαστικό σημαίνει τή δομική παρουσία τοῦ Χριστοῦ μέσα σέ αὐτή τή σχέση. ῾Ο Θεός δέν ἔρχεται ἐξωτερικά γιά νά εὐλογήσει, ἔρχεται γιά νά θεμελιώσει αὐτή τή σχέση στό δικό Του πρόσωπο. Δέν ὑπάρχει ἄλλο θεμέλιο. Τό μυστήριο δέν εἶναι νομιμοποίηση τῆς σχέσης· εἶναι θεμελίωση αὐτῆς τῆς σχέσης πάνω στό ἀτράνταχτο θεμέλιο «ὅς ἐστίν ᾿Ιησοῦς Χριστός».

Καί τώρα τό ἐρώτημα· «Πόσο τό καταλαβαίνουμε;». Καί ἐμεῖς, οἱ κληρικοί, πού τό τελοῦμε ἀλλά καί τό ζευγάρι πού ἔρχεται νά παντρευτεῖ. Πόσο τό θέλουμε; Πόσο τό θέλουνε πραγματικά νά εἶναι ἔτσι ὁ γάμος τους; Καί βέβαια πόσο τό προσπαθοῦμε; Πόσο προσπαθοῦν νά βιώσουν αὐτό πού συνέβη, νά κρατήσουν ζωντανή αὐτή τήν Θεανθρώπινη πλέον διάσταση τοῦ γάμου; Πόσο ἐπιδιώκει τό ζευγάρι νά ζήσει αὐτή τήν ἀλήθεια. Ποιά; Τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ στή σχέση τους!
Στά παλαιότερα χρόνια, τότε πού ἴσως οἱ ἄνθρωποι παντρευόντουσαν μέσα ἀπό γνωριμίες, αὐτό πού ἔδενε τό γάμο ἦταν μιά αἴσθηση πού ὑπῆρχε· ἡ αἴσθηση τοῦ ἱεροῦ· «Αὐτή εἶναι ἡ γυναίκα μου πλέον», «αὐτός εἶναι ὁ ἄνδρας μου». Ξεκινώντας ἀπό αὐτό, πού σήμαινε στό βάθος ὅτι ἀποδεχόντουσαν τόν ἄλλον σάν τό στέφανο καί τήν δόξα μέ τήν ὁποία τούς στεφανώνει ὁ Θεός, τούς ἔκανε νά ἀγωνίζονται καί τελικά ἡ σχέση τους αὐτή νά λειτουργεῖ ἔτσι.

᾿Εδῶ θέλω νά κάνω μιά σύντομη ἀναφορά στίς προγαμιαῖες σχέσεις καί νά πῶ πάρα πολύ ἁπλά ὅτι αὐτές οἱ σχέσεις ὑπονομεύουν τό μυστήριο τοῦ γάμου. Γιατί; Γιατί αὐτές οἱ σχέσεις δηλώνουν ὅτι «δέν ἔχω ἀνάγκη τόν Θεό γιά νά εἶναι ὁ ἄλλος δικός μου» καί αὐτή εἶναι ἡ βάση τῆς ἀποτυχίας.
῎Ετσι θά λειτουργήσει στή συνέχεια, μέ αὐτό τό κριτήριο δέν εἶναι πλέον ὁ ἄλλος τό πρόσωπο μέ τόν ὁποῖο ὁ Θεός μέ στεφανώνει καί μέ δοξάζει. Δέν εἶναι ὁ στέφανος καί ἡ δόξα πλέον τοῦ ἄλλου ὁ καθένας καί ὁ ἀγώνας γιά νά τόν βλέπουν ἔτσι, ἀλλά εἶναι μιά ἐγωιστική ἐπιλογή. ῾Η νάρκη στά θεμέλια τῆς οἰκογένειας ἔχει μπεῖ, εἶναι αὐτή ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ κατ’ ἀρχήν στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ ἔλλειψη σεβασμοῦ στό πρόσωπο τοῦ ἄλλου.

Καί εἶναι σημαντικό νά βοηθήσουμε τούς νέους ἀνθρώπους νά καταλάβουν αὐτή τήν οὐσιώδη κατάσταση πού δημιουργεῖ αὐτή ἡ σχέση, τήν ὁποία τήν διεκδικοῦν, χωρίς νά καταλαβαίνουν ὅτι διεκδικοῦν τήν ἀποτυχία τους.
Ετσι, λοιπόν, ὅταν κανείς ἐπιλέγει ἔτσι, δέν ἐπιλέγει γιατί ἀγαπᾶ, ἐπιλέγει γιατί ἔχει ἐγωισμό, γιατίθέλει καί ἀπαιτεῖ ἀπό τόν ἄλλον ὅ,τι τοῦ ἀρέσει, ὅ,τι τόν ἐνδιαφέρει. ῎Αλλωστε ἡ πραγματική ἀγάπη δέν εἶναι τά ἀνθρώπινα συναισθήματα, πού τόσο εὔκολα πολλές φορές ἐξατμίζονται, ἀλλά εἶναι καρπός τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.
Μέ τόν γάμο θεμελιώνεται λοιπόν ἡ οἰκογένεια. ῾Η ἀγάπη εἶναι ἡ συνεκτική δύναμη τοῦ γάμου. Τά παιδιά εἶναι καρπός αὐτῆς τῆς ἀγάπης. Καί ὁ γάμος καί ἡ οἰκογένεια καί τά παιδιά εἶναι ἡ κατάφαση τῆς ᾿Εκκλησίας στή σεξουαλικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Καί εἶναι σημαντικό νά τό κατανοήσουμε καί αὐτό στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουμε τά ζευγάρια.

῎Αλλωστε σέ αὐτή τήν ἱερώτερη ὥρα τοῦ γάμου, τί προσευχόμεθα; Νά χαρίσει ὁ Θεός στό ζευγάρι ὁμόνοια ψυχῶν καί σωμάτων. ᾿Αλλά εἶναι πάρα πολύ σημαντική ἡ σειρά μέ τήν ὁποία ἡ ᾿Εκκλησία παραθέτει τά πράγματα. ῾Η ὁμόνοια τῶν ψυχῶν εἶναι ἡ βάση καί τό θεμέλιο· αὐτή θά ὁδηγήσει στήν ὁμόνοια καί τῶν σωμάτων.
῞Ολοι μας ξέρουμε ὅτι τά ζευγάρια σήμερα δέν διαλύονται γιατί δέν ἔχουν σχέσεις ἐρωτικές, ἀλλά διαλύονται γιατί δέν ἔχουν ἀγάπη. ῾Η οἰκογένεια, λοιπόν, στήν προοπτική τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ καί ἡ οἰκογένεια καλεῖται νά εἶναι «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησία.

᾿Εφόσον, λοιπόν, ἡ οἰκογένεια καλεῖται νά εἶναι «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησία, τί εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία; Εἶναι ὁ τόπος τῆς συνάντησης καί κοινωνίας μέ τόν Θεό, ὁ τόπος τοῦ ἁγιασμοῦ τοῦ ἀνθρώπου. ῎Αρα λοιπόν ἡ οἰκογένεια στήν προοπτική τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι τόπος ἁγιασμοῦ καί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου.
῾Η ᾿Εκκλησία μιλάει καί γιά τήν παιδοποιία καί γιά τήν καλλιτεκνία. Τήν παιδοποιία, ὡς καρπό τῆς ἀγάπης τῶν ἀνθρώπων, καί ὅτι παράλληλα δέν εἶναι θέμα ποσότητας παιδιῶν· εἶναι θέμα καλλιτεκνίας, σωστῆς ἀγωγῆς καί σωστοῦ μεγαλώματος, δηλαδή προετοιμασίας τῶν ἁγίων. Καί εἶναι πάρα πολύ σημαντικό τό νά καταλάβει ἡ οἰκογένεια ὅτι ἀπό ἐκεῖ ξεκινάει ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Ξεκινάει ἀπό τό ὅτι ἑτοιμάζουμε τά παιδιά γιά νά γίνουνε μέλη τῆς βασιλείας του Θεοῦ, γιά νά ἁγιασθοῦν. Γιατί χωρίς αὐτή τήν προϋπόθεση, χωρίς αὐτή τή βάση στήν ζωή τους, ὅ,τι καί νά κτίσουν θά εἶναι ἀποτυχημένο.

Σήμερα τό βλέπουμε πάρα πολύ ἔντονα· Τά παιδιά μας δυσκολεύονται, γιατί δέν ἔχουν θεμέλιο καί γι’ αὐτό ταλανίζονται διαρκῶς δεξιά καί ἀριστερά.
Πρωτογενής φορέας τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν εἶναι τό εὐλογημένο σπίτι. Τά παιδιά πού ζοῦν σέ ἕνα εὐλογημένο σπίτι ἔχουν πραγματικά γερά θεμέλια. ᾿Αληθινά εὐλογημένο. Διότι, προσέξτε, τό σπίτι μπορεῖ νά εἶναι καί θρησκόληπτο καί τότε πλέον καταστρέφει καί γκρεμίζει.
Ποιός εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τῆς οἰκογένειας; Εἶναι ὁ τριαδικός τρόπος. ῾Η ἀλληλοπεριχώρηση τῶν προσώπων. Λέμε ὅτι στήν ῾Αγία Τριάδα τά πρόσωπα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος ἀλληλοπεριχωροῦνται καί ὅτι ὁ Θεός εἶναι ᾿Αγάπη. Χωρᾶνε τό ἕνα δίπλα στό ἄλλο χωρίς τό ἕνα νά εἶναι ἀπειλή τοῦ ἄλλου. Καί τό πλήρωμα τῆς σχέσης αὐτῆς εἶναι ἡ ἀγάπη. Κατά τόν ἴδιο τρόπο, λοιπόν, αὐτό εἶναι τό πρότυπο μιᾶς οἰκογένειας. Εἶναι ἡ ζωή τῆς ἀλληλοκενώσεως, αὐτῆς τῆς ἀλληλοπεριχωρήσεως, ὅπου ὁ ἕνας δέν εἶναι ἀπειλή τοῦ ἄλλου. ᾿Εάν κάποιος ἀπό τούς συζύγους εἶναι ἀπειλή γιά τόν ἄλλον, ἄν νοιώθουμε τά παιδιά ἀπειλή μας, ἐάν τά παιδιά νοιώθουν τούς γονεῖς ὅτι εἶναι ἀπειλή, αὐτό σημαίνει ὅτι εἶναι θεμελιωμένα σέ λάθος θεμέλιο. Εἶναι λάθος ἡ ἀγωγή τήν ὁποία προσφέρουμε, γιατί εἶναι λάθος τά βιώματα τά ὁποῖα καί τά παιδιά ζοῦν στή δική μας στάση.

Στήν ᾿Εκκλησία ἔχουμε τίς εἰκόνες· στήν «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησία οἱ γονεῖς εἶναι οἱ πρῶτες, οἱ ζωντανέςεἰκόνες στό εἰκονοστάσι τῆς «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησίας καί περιμένουμε νά συμπληρωθεῖ μέ τά παιδιά, πού θάεἶναι καρπός τῆς ἀγάπης τῶν ἀνθρώπων καί ζωντανές εἰκόνες τοῦ Θεοῦ.
῞Ενα βασικό πρόβλημα τοῦ γάμου, ξέρουμε πάρα πολύ καλά ὅτι εἶναι ὁ ἐγωισμός τῶν συζύγων. Τί λέει ἡ ᾿Εκκλησία στούς συζύγους; «Πρέπει νά δώσεις αἷμα γιά νά λάβεις πνεῦμα». ῞Οτι αὐτό πού ὀνομάζουν οἱ ἄνθρωποι εὐτυχία δέν εἶναι περίπατος, δέν εἶναι καλοπέραση· εἶναι ἄσκηση, εἶναι ἀγώνας. ῎Ασκηση παραίτησης καί ἐκκοπῆς τοῦ δικοῦ μας θελήματος προκειμένου νά γίνει τοῦ Θεοῦ τό θέλημα. Καί τοῦ Θεοῦ τό θέλημα εἶναι ἡ ᾿Αγάπη.

῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει ὅτι «κύριος σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ ἀδιάσπαστη ἑνότητα καίκοινωνία τῶν συζύγων, ἡ ἐν Χριστῷ συμβίωση, ἡ ὁλοκλήρωση τῶν δύο φύλων, ἡ συσταύρωση καί συνανάστασητῶν συζύγων, ἡ φιλόθεη, φιλάνθρωπη, φιλότεκνη καί ἐνάρετη ζωή. Τίποτα δέν συγκροτεῖ τόν βίο ὅσο ἡ ἀγάπη τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας. Πρότυπο καί μέτρο τῆς ὑλικῆς ἀγάπης, ἡ ᾿Αγάπη τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ᾿Εκκλησίας».
Μένει ἕνα ἐρώτημα καίριο· «Μπορεῖ μιά οἰκογένεια νά εἶναι ὑγιής ἔξω ἀπό τήν ᾿Εκκλησία;» Στό ἐρώτημα αὐτό ἀπαντᾶ ἡ σύγχρονη ἐποχή μας. Βλέπουμε γύρω μας τούς καρπούς τῆς αὐτονομίας τῆς οἰκογένειας ἀπό τήν ᾿Εκκλησία καί ἀπό τήν κοινωνία μέ τόν τριαδικό Θεό.
Στό σημεῖο αὐτό, ἐπίσης, μιά σύντομη ἀναφορά στή δική μας εὐθύνη, στήν εὐθύνη τῶν κληρικῶν. Εἴμαστε ποιμένες. Τί κάνουμε γιά τόν γάμο καί τήν οἰκογένεια; Τελοῦμε τό μυστήριο. Πόσο συνείδηση ἔχουμε αὐτοῦ πού τελοῦμε; Αὐτό τό φανερώνει ὁ τρόπος πού τό τελοῦμε. ῎Οχι μόνο τήν ὥρα τῆς ἱεροτελεστίας ἀλλά καί ὁ τρόπος τῆς προετοιμασίας, ὁ τρόπος πού ὑποδεχόμαστε τό ζευγάρι πού ἔρχεται νά βγάλει τήν ἄδεια, τό πῶς τούς βλέπουμε, τό πῶς τούς ἀντιμετωπίζουμε, τό πόσο τούς προετοιμάζουμε καί γιατί ὄχι, τούς κατηχοῦμε.

Εἶναι σημαντικό νά καταλάβουμε, καί ἡ οἰκογένεια ἀλλά καί ἐμεῖς, ὅτι ἡ οἰκογένεια δέν ἔχει ἄλλο στήριγμα ἀπ’ τήν ᾿Εκκλησία στήν πορεία της γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων της. ῎Αρα, λοιπόν, ἡ ἐκκλησιαστική ζωή τῆς οἰκογένειας εἶναι τό μόνο οὐσιαστικό ἀντίδοτο.
᾿Εμεῖς εἴμαστε οἱ κύριοι παράγοντες στήν ἐκκλησιαστική ζωή τῆς οἰκογένειας, ὄχι μόνο διότι τελοῦμε τή Θεία Λειτουργία καί τά μυστήρια τῆς ᾿Εκκλησίας ἀλλά καί μέ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἑτοιμάζουμε τούς ἐνορίτες μας καί μέσα σέ αὐτούς βέβαια εἶναι καί οἱ οἰκογένειες.
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι μιά ἐνορία συγκροτεῖται ἀπό ἕνα συγκεκριμένο ἀριθμό οἰκογενειῶν. ῎Αρα δηλαδή μικρῶν «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησιῶν, πού συγκροτοῦν τή μεγάλη ᾿Εκκλησία, τήν ἐνορία, πού εἶναι ἡ οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ πού κατοικεῖ σέ ἕναν συγκεκριμένο τόπο. ῎Αρα, λοιπόν, πρέπει νά μετρήσουμε τίς εὐθύνες μας σ’ αὐτό. ῾Ο Θεός θά ζητήσει καί ἀπό ἐμᾶς λόγο γιά τήν κατάσταση πολλῶν οἰκογενειῶν καί ἀκόμα γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον ὑποδεχτήκαμε αὐτά τά ζευγάρια καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον τελέσαμε τό μυστήριό τους!

῾Η ἐκκλησιαστική ζωή, πού ἀναφέρθηκε πιό πάνω ὅτι εἶναι τό μοναδικό ἀντίδοτο, τί σημαίνει; Σημαίνει τήν πίστη τήν σωστή, τήν προσευχή, τήν λειτουργική ζωή, τόν ἀγώνα γιά κάθαρση καί ἁγιασμό. Χρειάζεται ἡ πνευματική τροφοδοσία, πού εἶναι ἡ ἐξομολόγηση, ἡ μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καί ἄλλων βιβλίων, ἡ νηστεία. Τελικά καί οὐσιαστικά ἡ πνευματική τροφοδοσία δίδεται στή ζωή τῆς ἐνορίας!
᾿Εμεῖς ἔχουμε κάνει τήν ἐνορία μας τόπο φιλόξενο; Τόπο πού ἀναπαύονται οἱ ἄνθρωποι πού ἔρχονται;Καί ἡ θεραπεία στίς πληγές τῆς οἰκογένειας εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήν βίωση τῶν ἀρετῶν, εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήνφανέρωση τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς. ῾Η ζωή μέσα στήν ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ πηγή τῆς ἔμπνευσης σέ δύσκολες ὧρες.
Θεωρῶ λοιπόν, καταλήγοντας, ὅτι ἐμεῖς, ὡς ποιμένες, ἔχουμε μιά μεγάλη εὐθύνη· Νά ἀνοίγουμε τόν δρόμο στούς ἀνθρώπους πού ὁδηγεῖ στήν οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ, στήν ἐνορία, στήν ᾿Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Καί τό δεύτερο· Νά ἑτοιμάσουμε τή μεγάλη οἰκογένεια, τήν ἐνορία, γιά νά ὑποδεχτεῖ τήν μικρή οἰκογένεια, τήν «κατ’ οἶκον» ᾿Εκκλησία.
῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ μόνη πού μπορεῖ νά ἑρμηνεύει τά πράγματα, εἶναι ἡ μόνη πού ξέρει ἐπί τῆς οὐσίας γιατί διαλύονται οἱ οἰκογένειες. Δέν ψάχνουμε· ξέρουμε ἐκ τῶν προτέρων. ῞Οταν ἕνα σπίτι δέν ἔχει οἰκοδομηθεῖ σέ σωστό θεμέλιο, εἶναι θέμα χρόνου τό νά γκρεμιστεῖ.
᾿Εμεῖς εἴμαστε συνεργοί στήν οἰκοδομή. Πολλές φορές ὅταν πέσει μιά πολυκατοικία κατακυρώνουμε τήν εὐθύνη στόν μηχανικό πού τήν ἔφτιαξε. ῎Ας εὐχηθοῦμε νά μήν μᾶς κατακυρώσει ὁ Θεός τήν εὐθύνη γιά «κατ’ οἶκον» Εκκλησίες, πού ἀπό τήν δική μας ἀμέλεια γκρεμίστηκαν!

(Από το συλλογικό τόμο «ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ" από τις εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ»)