ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ: ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΡΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΩΝ

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (ημερολόγιο)

Πρέπει κανείς να βαδίζει στη μέση: πιο φιλοσοφικά από τους εντελώς άσχετους και πιο ανθρώπινα από όσους φιλοσοφούν δίχως μέτρο.

Αρετή που δεν ασκείται έμπρακτα, γρήγορα κάτω από την επήρεια των διαφόρων περιστάσεων εξαφανίζεται.

Το έργο που δεν έχει λόγο είναι καλύτερο από το λόγο χωρίς έργο. Χωρίς καλή ζωή, ποτέ κανένας δεν υψώθηκε.

Περισσότερο εξέταζε τον εαυτό σου και όχι τους άλλους. Γιατί στο ένα θα είσαι κερδισμένος εσύ, στο άλλο οι άλλοι.

Ούτε να έχεις μεγάλο θάρρος, ούτε να απελπίζεσαι υπερβολικά. Το πρώτο σε εξασθενεί, το δεύτερο σε ρίχνει κάτω.

Γρηγόριος ο Θεολόγος (εγχειρίδια)

«Τα πλούτη μοιάζουν με αρρώστια. Όποιος τα  έχει ζητά όλο και περισσότερα και δε χορταίνει ποτέ.»

«Πρώτα πρέπει να καθαρίσουμε τον εαυτό μας και στη συνέχεια να πλησιάσουμε το Θεό.»

«Τίποτα δεν είναι μεγαλύτερη πηγή πλούτου από τη χάρη του Θεού.»

Άγιος Γρηγόριος «Σχολικές εκδηλώσεις»

«Πρώτα απ’ όλα να φοβάσαι το Θεό και να τιμάς τους γονείς σου, να επαινείς τους ιερείς και να σέβεσαι τους γέροντες.»

«Χείλη σοφά πεντάγλυκους στάζουν λόγους,

πικρόχολο όμως στόμα μάχες χύνει προς τα έξω.»

«Τη γλώσσα σου καλό είναι να την συγκρατείς,

γιατί ευκολότερα κάνει ζημιά.

Κι όσο ευκολότερα κινείται,

τόσο μικρότερο είναι το κέρδος της.»

"Πίστευα ότι δεν είναι το ίδιο και το πιστεύω και τώρα, να εξουσιάζει κανείς ένα κοπάδι πρόβατα ή βόδια και το να επιβλέπει ψυχές ανθρώπων. Διότι στην πρώτη περίπτωση είναι αρκετό κανείς να κάμει παχύτερα τα βόδια ή τα πρόβατα. Άλλο έργο δεν έχει ο βοσκός ή ο γελαδάρης παρά να αντιμετωπίσει για λίγο τους λύκους και πότε-πότε, αν αρρωστήσει κανένα μέλος από το κοπάδι του να το περιποιηθεί. Για τον άνθρωπο όμως, ο οποίος είναι δύσκολο να μάθει να διοικείται, αλλά και να ασκείται στη γνώση και την αρετή, είναι το έργο όσων ασχολούνται μαζί του πολύ κουραστικό. Γιατί είναι δύσκολο να αφομοιώσει η ψυχή του ανθρώπου το καλό, ενώ οι περισσότεροι είναι πρόθυμοι να δεχτούν το κακό, όπως μεταδίδεται η σπίθα στην καλαμιά και με τη βοήθεια του ανέμου την ανάβει και την κατακαίει, επειδή είναι ξερή. Άρα, χρειάζεται κι εμείς να μην επιχειρούμε να θεραπεύσουμε τους άλλους όντας γεμάτοι από πληγές, αλλά να είμαστε ενάρετοι και να καθοδηγούμε στην αρετή". (Γρηγόριος ο Θεόλογος)

«Η ειρήνη είναι το γλυκύτερο πράγμα στον κόσμο».

«Το πιο γλυκό πράγμα και όνομα είναι η ειρήνη,

που ενώ όλοι την επαινούν, μόνο λίγοι τη στηρίζουν».

«Τι να φοβηθείς σαν κλείσεις μέσα σου το Θεό;»

«Πώς το καταλαβαίνετε, να έχετε εσείς περισσεύματα και ο άλλος να πεινά;»

Στολίστε τις ψυχές των παιδιών με την κατάλληλη μόρφωση και όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν.  (Γρηγόριος Θεολόγος)

Καλὲς ἀρετὲς εἶναι ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα καὶ ἡ ἀγάπη. ..[…]

Καλὴ εἶναι ἡ φιλοξενία. …Καλὴ εἶναι ἡ μακροθυμία. … Καλὴ εἶναι ἡ πραότητα. …Καλὲς εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ ἡ ἀγρυπνία. … Καλὲς εἶναι ἡ ἁγνεία καὶ ἡ παρθενία. … Καλὴ εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη… Καλὴ εἶναι ἡ ἀκτημοσύνη καὶ ἡ περιφρόνηση τῶν χρημάτων.

Κοντολογίς, καλὴ εἶναι ἡ θεωρία, καλὴ εἶναι καὶ ἡ πράξη· ἡ θεωρία γιατί μᾶς ἀνυψώνει ἀπὸ τὰ γήινα, μᾶς ὁδηγεῖ στὰ ἅγια τῶν ἁγίων καὶ ἐπαναφέρει τὸ νοῦ στὴν ἀρχικὴ φυσικὴ του κατάσταση, καὶ ἡ πράξη γιατί ὑποδέχεται τὸ Χριστό, Τὸν ὑπηρετεῖ καὶ ἀποδεικνύει μὲ τὰ ἔργα τὴν ἀγάπη.

Κάθε ἀρετὴ εἶναι κι ἕνας δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία, σὲ κάποιον ἀπὸ τοὺς αἰώνιους καὶ μακάριους τόπους. Γιατί, ὅπως ὑπάρχουν πολλοὶ τρόποι ζωῆς, ἔτσι ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ τόποι κοντὰ στὸ Θεό, ποὺ χωρίζονται καὶ μοιράζονται ἀνάλογα μὲ τὴν ἀξία τοῦ καθενός. Καὶ ἄλλος ἂς ἀσκήσει τὴ μὶα ἀρετή,ἄλλος τὴν ἄλλη, ἄλλος πολλὲς μαζὶ καὶ ἄλλος ὅλες, ἂν βέβαια τοῦτο εἶναι δυνατό. Φτάνει μόνο νὰ προχωράει κανεὶς καὶ νὰ ἐπιδιώκει τὸ ἀνώτερο,ἀκολουθώντας βῆμα-βῆμα Ἐκεῖνον ποὺ τὸν ὁδηγεῖ καλὰ καὶ τὸν κατευθύνει καὶ τὸν βάζει, μέσ’ ἀπ’ τὴ στενὴ ὁδὸ καὶ πύλη, στὴν ἀπέραντη οὐράνια μακαριότητα.

Καὶ ἂν ὁ Παῦλος, ποὺ ἀκολουθεῖ κι αὐτὸς τὸ Χριστό, θεωρεῖ τὴν ἀγάπη ὡς τὴν πρώτη καὶ μεγαλύτερη ἐντολή, ὡς τὴ σύνοψη τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν, τὸ καλύτερο μέρος της θεωρῶ πὼς εἶναι ἡ ἀγάπη στοὺς φτωχοὺς καί, γενικότερα, ἡ εὐσπλαχνία καὶ ἡ συμπάθεια στοὺς συνανθρώπους. Γιατί τίποτ’ ἄλλο δὲν εὐχαριστεῖ τόσο πολὺ τὸ Θεὸ καὶ τίποτ’ ἄλλο δὲν Τοῦ εἶναι τόσο ἀγαπητὸ ὅσο ἡ εὐσπλαχνία. Αὐτή, μαζὶ μὲ τὴν ἀλήθεια, πηγαίνει μπροστά Του καὶ αὐτὴ πρέπει νὰ Τοῦ προσφερθεῖ πρὶν ἀπὸ τὴν Κρίση.

Σ’ ὅλους λοιπὸν τοὺς φτωχοὺς καὶ σ’ ἐκείνους ποὺ γιὰ ὁποιονδήποτε λόγο κακοπαθοῦν, ὀφείλουμε νὰ δείχνουμε εὐσπλαχνία, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολή: «Νὰ μετέχετε στὴ χαρὰ ὅσων χαίρονται καὶ στὴ λύπη ὅσων λυποῦνται» (Ρωμ. 12:15). Καὶ ὀφείλουμε νὰ προσφέρουμε στοὺς ἀνθρώπους, ὡς ἄνθρωποι κι ἐμεῖς, τὴν ἐκδήλωση τῆς καλοσύνης μας, ὅταν τὴ χρειάζονται, χτυπημένοι ἀπὸ κάποια συμφορά, λ.χ.χηρεία ἢ ὀρφάνια ἢ ξενητιὰ ἢ σκληρὰ ἀφεντικὰ ἢ ἄδικους ἄρχοντες ἢ ἄσπλαχνους φοροεισπράκτορες ἢ φονικοὺς ληστὲς ἢ ἄπληστους κλέφτες ἢ δήμευση περιουσίας ἢ ναυάγιο. Ὅλοι εἶναι ἀξιολύπητοι. Ὅλοι βλέπουν τὰ χέρια μας, ὅπως ἐμεῖς βλέπουμε τὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.

Ὅσα κι ἂν προσφέρεις, ἐκεῖνα ποὺ μένουν εἶναι περισσότερα. Καὶ δὲν θὰ δώσεις τίποτα δικό σου, γιατί ὅλα τὰ ἔχεις πάρει ἀπὸ τὸ Θεό. Ἂς μὴ γίνουμε, ἀγαπητοί μου φίλοι καὶ ἀδελφοί, κακοὶ διαχειριστὲς τῶν ἀγαθῶν πού μᾶς δόθηκαν. Ἂς μὴν κοπιάζουμε γιὰ νὰ θησαυρίζουμε καὶ ν’ ἀποταμιεύουμε, ἐνῶ ἄλλοι ὑποφέρουν ἀπὸ τὴν πεῖνα.Ἂς μιμηθοῦμε τὸν ἀνώτατο καὶ κορυφαῖο νόμο τοῦ Θεοῦ, ποὺ στέλνει τὴ βροχὴ σὲ δικαίους καὶ ἀδίκους καὶ ἀνατέλλει τὸν ἥλιο ἐπίσης γιὰ ὅλους.

Παρηγόρησε ὁ γερὸς τὸν ἄρρωστο, ὁ πλούσιος τὸν φτωχό, ὁ ὄρθιος τὸν πεσμένο, ὁ χαρούμενος τὸν λυπημένο, ὁ εὐτυχισμένος τὸν δυστυχισμένο. Δῶσε κάτι στὸ Θεὸ ὡς δῶρο εὐχαριστήριο, γιὰ τὸ ὅτι εἶσαι ἕνας ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ μποροῦν νὰ εὐεργετοῦν καὶ ὄχι ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη νὰ εὐεργετοῦνται, γιὰ τὸ ὅτι δὲν περιμένεις ἐσὺ βοήθεια ἀπὸ τὰ χέρια ἄλλων, ἀλλ’ ἀπὸ τὰ δικά σου χέρια περιμένουν ἄλλοι βοήθεια. Πλούτισε ὄχι μόνο σὲ περιουσία, μὰ καὶ σὲ εὐσέβεια, ὄχι μόνο σὲ χρυσάφι, μὰ καὶ σὲ ἀρετὴ ἢ καλύτερα μόνο σὲ ἀρετή.

Αὐτὰ τὰ τρία ἀπαιτεῖ ὁ Θεὸς ἀπὸ κάθε ἄνθρωπο ποὺ ἔχει βαπτισθῆ: Πίστη ὀρθὴ ἀπὸ τὴν ψυχή του, ἀλήθεια ἀπὸ τὴ γλῶσσα του καὶ ἐγκράτεια ἀπὸ τὸ σῶμα του.