Μεγάλη Παρασκευή – Τα άγια πάθη του Κυρίου

Επιτάφιος – 1651/2 μ.Χ. – Mονή Bατοπαιδίου, Άγιον Όρος (δωρεά του βοεβόδα Bασιλείου Λούπου)

Εορτάζει 2 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.

Εἰς τὴν Σταύρωσιν

Ζῶν εἶ Θεὸς σύ, καὶ νεκρωθεὶς ἐν ξύλῳ,

Ὦ νεκρὲ γυμνέ, καὶ Θεοῦ ζῶντος Λόγε.

Εἰς τὸν εὐγνώμονα Λῃστὴν

Κεκλεισμένας ἤνοιξε τῆς Ἐδὲμ πύλας,

Βαλὼν ὁ Λῃστὴς κλεῖδα τό, Μνήσθητί μου.

Την Παρασκευή, στέλνεται ο Ιησούς δέσμιος από τον Καϊάφα στον τότε ηγεμόνα της Ιουδαίας Πόντιο Πιλάτο. Αυτός, αφού Τον ανέκρινε με πολλούς τρόπους και αφού ομολόγησε δυο φορές ότι ο Ιησούς είναι αθώος, έπειτα, για να ευχαριστηθούν οι Ιουδαίοι, τον καταδικάζει σε θάνατο• και αφού τον μαστίγωσε σαν δραπέτη δούλο τον Δεσπότη των όλων, Τον παρέδωσε για να σταυρωθεί. Από ’κει και πέρα ο Ιησούς, αφού παραδόθηκε στους στρατιώτες, γυμνώνεται, φοράει κόκκινη χλαμύδα, στεφανώνεται με ακάνθινο στεφάνι, κρατάει κάλαμο σα σκήπτρο, προσκυνείται χλευαστικά, φτύνεται και χτυπιέται στο πρόσωπο και στο κεφάλι. Μετά, φορώντας πάλι τα ρούχα του και βαστάζοντας το Σταυρό, πηγαίνει προς τον Γολγοθά, τον τόπο της καταδίκης και εκεί, γύρω στην Τρίτη ώρα της ημέρας, σταυρώνεται μεταξύ δυο ληστών, βλασφημείται από αυτούς που είχαν πάει στον Γολγοθά μαζί του, μυκτηρίζεται από τους αρχιερείς, ποτίζεται από τους στρατιώτες με ξύδι ανακατεμένο με χολή. Γύρω στην ενάτη ώρα, αφού βγάζει πρώτα φωνή μεγάλη, και λέει: «Τετέλεσται», εκπνέει «ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου», την ώρα κατά την οποία σφάζονταν, σύμφωνα με τον νόμο, ο πασχαλινός αμνός, ο οποίος καθιερώθηκε ως έθιμο στους Ιουδαίους, προτυπώνοντας τον Εσταυρωμένο Χριστό, πρίν από 1043 χρόνια.

Το δεσποτικό αυτό θάνατο και η άψυχη κτίση, πενθώντας, τον τρέμει και αλλοιώνεται από το φόβο αλλά ο Δημιουργός της κτίσεως ακόμα και όταν είναι νεκρός, λογχίζεται την ακήρατη πλευρά Του και ρέει απ’ αυτή αίμα και νερό. Τέλος, κατά τη δύση του ηλίου, έρχεται ο Ιωσήφ από Αριμαθείας και ο Νικόδημος μαζί με αυτόν, και οι δυο κρυφοί μαθητές του Ιησού, αποκαθηλώνουν από το Σταυρό το πανάγιο του διδασκάλου σώμα, το αρωματίζουν, το τυλίγουν με καθαρό σεντόνι και αφού το έθαψαν σε καινούργιο τάφο, κυλούν στο στόμιο του μεγάλο λίθο.

Αυτά τα φρικτά και σωτήρια πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού επιτελούμε σήμερα και εις ανάμνηση αυτών παραλάβαμε από αποστολική διαταγή, τη νηστεία της Παρασκευής.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Ὅτε οἱ ἔνδοξοι Μαθηταί, ἐν τῷ νιπτῆρι τοῦ Δείπνου ἐφωτίζοντο, τότε Ἰούδας ὁ δυσσεβής, φιλαργυρίαν νοσήσας ἐσκοτίζετο, καὶ ἀνόμοις κριταῖς, σὲ τὸν δίκαιον Κριτὴν παραδίδωσι. Βλέπε χρημάτων ἐραστά, τὸν διὰ ταῦτα ἀγχόνῃ χρησάμενον, φεῦγε ἀκόρεστον ψυχὴν τὴν Διδασκάλῳ τοιαῦτα τολμήσασαν. Ὁ περὶ πάντας ἀγαθός, Κύριε δόξα σοι.

Κοντάκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Τὸν δι’ ἡμᾶς Σταυρωθέντα, δεῦτε πάντες ὑμνήσωμεν· αὐτὸν γὰρ κατεῖδε Μαρία ἐπὶ τοῦ ξύλου, καὶ ἔλεγεν· Εἰ καὶ σταυρὸν ὑπομένεις, σὺ ὑπάρχεις ὁ Υἱὸς καὶ Θεός μου.

Ὁ Οἶκος

Τὸν ἴδιον Ἄρνα, ἡ ἀμνὰς θεωροῦσα πρὸς σφαγὴν ἑλκόμενον, ἠκολούθει Μαρία, τρυχομένη μεθ’ ἑτέρων γυναικῶν, ταῦτα βοῶσα· Ποῦ πορεύῃ Τέκνον, τίνος χάριν, τόν ταχὺν δρόμον τελεῖς; μὴ ἕτερος γάμος πάλιν ἐστὶν ἐν Κανᾷ; Κᾀκεὶ νῦν σπεύδεις, ἵνα ἐξ ὕδατος αὐτοῖς οἶνον ποιήσης; συνέλθω σοι Τέκνον, ἢ μείνω σοι μᾶλλον, δός μοι λόγον Λόγε, μὴ σιγῶν παρέλθῃς με, ὁ ἁγνὴν τηρήσας με· σὺ γὰρ ὑπάρχεις ὁ Υἱὸς καὶ Θεός μου.

Οπτικοακουστικό Υλικό

Ότε οι ένδοξοι Μαθηταί….

Αγιογραφίες / Φωτογραφίες

Επιτάφιος (Aντιμήνσιο – ζωγραφισμένο σε λινό ύφασμα) – 1775 μ.Χ. – Kελί Μεγάλης Παναγίας, (Mονή Kουτλουμουσίου) Άγιον Όρος – Στο επάνω οριζόντιο τμήμά της δημιουργείται ένα ημικύκλιο, όπου η επιγραφή: ο

H Σταύρωση – Σάββας Παντζαρίδης©

Σταύρωση. 17ος αιώνας. Από τη Messina – Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο

Σταύρωση – τέλος 14ου αι. μ.Χ. – Mονή Aγίου Παύλου, Άγιον Όρος

Σταύρωση – 1546 μ.Χ. – Mονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος (Κρητική σχολή, Θεοφάνης ο Kρής)

Σταύρωση – α’ μισό 13ου και 14ος αι. μ.Χ. – Mονή Διονυσίου, Άγιον Όρος

Σταύρωση (Eλεφαντοστέινο ανάγλυφο) – τέλος 10ου – 11ος αι. μ.Χ. – Mονή Διονυσίου,

Σταύρωση – τέλος 13ου – αρχές 14ου αι. μ.Χ. – Mονή Bατοπαιδίου, Άγιον Όρος

Σταύρωση – α’ μισό 18ου αι. μ.Χ. – Mονή Iβήρων, Άγιον Όρος

Η Σταύρωση του Xριστού και η Aποκαθήλωση – β’ μισό 12ου αι. μ.Χ. – Mονή Bατοπαιδίου, Άγιον Όρος

Kάλυμμα ευαγγελίου (έκδοση Φοίνικος, Bενετία 1848) – 1671 μ.Χ. – Mονή Σίμωνος Πέτρας, Άγιον Όρος

Kάλυμμα Eυαγγελίου (έκδοση Bενετίας 1793) – 1800 μ.Χ. (Μικροτεχνία Mπακαλάκης Mεσσολογγίτης) -

Kάλυμμα Eυαγγελίου (έκδοση Bενετίας 1773) – 1777 μ.Χ. – Mονή Παντοκράτορος, Άγιον Όρος

Eπένδυση στάχωσης Eυαγγελίου – 14ος και 15ος αι. μ.Χ. (Kρητική σχολή) – Mονή Iβήρων, Άγιον Όρος

Η Σταύρωση – Λυδία Γουριώτη© (lydiagourioti-iconography.blogspot.com)

Άκρα ταπείνωση – Γεωργία Δαμικούκα© (http://www.tempera.gr)

Άκρα ταπείνωση – α’ μισό 16ου αι. μ.Χ. (Kρητική σχολή) – Mονή Iβήρων, Άγιον Όρος

Άκρα ταπείνωση – 1664 μ.Χ. – Σκήτη Aγίας Άννης, Σκευοφυλάκιο Kυριακού, Άγιον Όρος (Zωγραφισμένο σε λινό ύφασμα)

Άκρα ταπείνωση – 1717 μ.Χ., Mονή Σταυρονικήτα, Σκευοφυλάκιο, Άγιον Όρος (Zωγραφισμένο σε λινό ύφασμα) – Tο κείμενο της επιγραφής έχει ως εξής: ΘYΣIAΣTH’PION ΘEI~ON KA’IEPO’N, TOY~ TEΛEI~ΣΘA(I) ΔI’ AYTOY~ TA’Σ ΘEI’(AΣ)// IEPOYPΓI’AΣ, KAΘIEPΩΘE’N K(AI’) AΓIAΣΘE’N, ΠA//PA’ TOY~ ΘEOΦIΛEΣTA’TOY AΓI’OY KAΛΛIOYΠOΛEΩΣ KYPIOY IEPEMI’OY// EN E’TI AΠO’ X(PIΣTO)Y~, 1717 * IOYNI’OY * ΣT * XEI’P K(ΩN)ΣT(A)NT(I’NOY)