Πολιτισμός / Άγιον Όρος

Τα αγιορείτικα διακονήματα

Στα αγιορείτικα κοινόβια τα διακονήματα αλλάζουν από την 1η του έτους έως και την 7ην αυτού. Συνήθως διαρκούν ένα έ­τος ή και περισσότερα. Αυτή η συνήθεια είναι αγιοπατερική, διότι παραδόθηκε από τον διοργανωτή του κοινοβιακού βίου στον Πόντο και στην Καππαδοκία, τον Μέγα Βασίλειο. (Στις «Ασκητικές διατάξεις» του ορίζει πώς πρέπει να πορεύεται ο αληθής μοναχός μέσα στο κοινόβιο).

Η ανάθεσις των διακονημάτων γίνεται από τον Καθηγούμενο του κοινοβίου και τους επιτρόπους, ανάλογα πάντα με τον εσωτερικό κανονισμό της Μονής. «Οι καλούμενοι διακονηταί εν ταις Μοναίς διοριζόμενοι υπό της Συνάξεως των Προϊσταμένων, βάλλοντες μετάνοιαν εις τον πολιούχον της Μονής και των προϊσταμένων προς ένδειξιν της μετ’ αφοσιώσεως εκπληρώσεως των ανατιθεμένων αυτοίς καθη­κόντων».

Στα λοιπά αθωνικά καθιδρύματα δίδεται από τον Γέροντα της συνοδίας.

Πάντα λαμβάνεται υπ’ όψιν η δυνατότητα του κάθε μονα­χού, η ηλικία, η μόρφωσις κ.α. Τα διακονήματα, που έχουν σχέση με τα διοικητικά καθή­κοντα, δίδονται πάντα στους αρχαιοτέρους και προϊσταμέ­νους, γι’ αυτό ονομάζονται και προσϊταμενικά.

Συνήθως μένουν για περισσότερα χρόνια σ’ αυτά και αυτό γίνεται, για να τα καλλιεργήσουν και να τα επιμεληθούν περισσότερο ή διότι υπάρχει η ανάλογη εμπειρία. Οι νεώτεροι εις την τάξιν και ηλικίαν αναλαμβάνουν τα κοπιαστικώτερα και χειρωνακτικά διακονήματα.

Δια τους αρχαρίους φροντίζεται να περάσουν από τα περισ­σότερα διακονήματα, ώστε να εξοικειωθούν με αυτά και λαμβάνοντας πείρα να γίνουν δημιουργικώτεροι και θετικότεροι παράγοντες.

Όλοι μαζί και έκαστος με τις δυνάμεις του, φροντίζουν για την καλή και εύρυθμη λειτουργία τού κοινοβίου.

Ο αββάς Δωρόθεος παρομοιάζει τούς διακονητάς ως μέλη ανθρωπίνου σώματος, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δεν καταλαβαίνετε ότι είναι ένα σώμα όλοι και ο καθένας μέ­λος του άλλου; Εκείνοι μεν που ασχολούνται με την διοίκηση τής Μονής είναι το κεφάλι. Εκείνοι πού προσέχουν και διορθώνουν είναι τα μάτια. Όσοι ωφελούν τους άλλους με τον λόγο, είναι το στόμα. Τα αυτιά είναι εκείνοι πού κάνουν υπακοή. Τα χέρια είναι αυτοί που εργάζονται. Πόδια είναι οι αποκρισάριοι και όσοι έχουν διακονήματα. Είσαι κεφάλι; Διοίκησε. Είσαι μάτι; Πρόσεχε, κατάλαβε καλά. Είσαι στόμα; Μίλησε, ώφέλησε. Είσαι αυτί; Κάνε ύπακσή. Είσαι χέρι; Δούλεψε. Είσαι πόδι; Κάνε τo διακόνημά σου. Καθένας ας υπηρετήσει το σώμα ανάλογα με την δύναμή του».

(απόσπασμα από το βιβλίο του Ιερομονάχου Προδρόμου: «Αθωνικός Μελλισών», Τα εν Αγίω Όρει διακονήματα, εργόχειρα και εργαστήρια.)