"Οικονομία"
Σε μία ομιλία του, αδελφοί μου αγαπητοί και φιλέορτοι, ο Άγιος Πρόκλος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και μαθητής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, μιλώντας για την μεγάλη εορτή των Θεοφανείων, την οποία γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε σήμερα, λέγει τα εξής :
«Φάνηκε ο Χριστός στον κόσμο, και τον άχαρο κόσμο στόλισε με απέραντη ευφροσύνη.
Σήκωσε πάνω Του την αμαρτία του κόσμου, και καταπάτησε για πάντα τον εχθρό του κόσμου. Αγίασε τις πηγές των υδάτων και φώτισε τις ψυχές των ανθρώπων ... Η σημερινή γιορτή αποκαλύπτει μεγαλύτερα θαύματα από εκείνη της χριστουγεννιάτικης νύκτας. Γιατί εκείνη την νυχτιά που μας πέρασε χαιρότανε μονάχα η γη, καθώς βάστάζε πάνω της, στην αγκαλιά της φάτνης, τον Παντοκράτορα Θεό. Σήμερα όμως, που γιορτάζουμε τα Θεοφάνεια, ευφραίνεται μαζί της και η θάλασσα. Καί ευφραίνεται, γιατί διά μέσου του Ιορδάνη λαμβάνει μέρος και αυτή στην ευλογία του αγιασμού ... Ο Ήλιος της δικαιοσύνης λούζεται στού Ιορδάνη τα νερά. Η φωτιά βουτά και σμίγει με τα νερά. Καί ο Θεός από άνθρωπο αγιάζεται. Σήμερα ολόκληρη η κτίση βροντοφωνάζει και ανυμνεί: “Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!”»1.«Φάνηκε ο Χριστός στον κόσμο, και τον άχαρο κόσμο στόλισε με απέραντη ευφροσύνη.
Αυτήν την επιφανή ημέρα της πίστεώς μας, που ο Χριστός ο «πάσης επέκεινα καθαρότητος» βαπτίζεται στα νερά του Ιορδάνου «ίνα ημάς ελευθερώση εκ της δουλείας του εχθρού»·
Σήμερα που γιορτάζουμε την φανέρωση του μυστηρίου της ασυγχήτου και αδιαρέτου Παναγίας Τριάδος και χαίρεται η γη και η θάλασσα·
Σήμερα που ο κόσμος ολόκληρος γεμίζει από πνευματική ευφροσύνη, επιτρέψτε μου να μεταφέρω στην αγάπη σας λόγους οικοδομής και παρακλήσεως, δανεισμένους από την θεόπνευστη διδασκαλία των θεοφόρων Πατέρων της Αγίας μας Εκκλησίας.
Καί, πρώτον. Γιατί βαπτίζεται ο Δεσπότης πάντων, ο Χριστός; ερωτά ο Άγιος Πρόκλος. Καί απαντά : «Όχι γιατί είχε ανάγκη από ψυχικό καθαρισμό, αλλά για να οικονομήσει με δυό τρόπους το συμφέρον των ψυχών μας. Με το νερό να μας δωρίσει την αγιαστική χάρη και να προτρέψει τον καθένα μας στο μυστήριο του βαπτίσματος». Αυτήν την αλήθεια διατυπώνει στην περίφημη υμνογραφία της Εκκλησίας μας και ο Άγιος Κοσμάς ο ποιητής ψάλλοντας:
«Αλλ’ ημίν εν εαυτώ οικονομών την αναγέννησιν»2.
Δεν βαπτίσθηκε επειδή είχε ανάγκη καθάρσεως, αλλά για να γίνει τύπος και υπογραμμός του δικού μας Βαπτίσματος, που είναι τέλειο και γίνεται με ύδωρ και Πνεύμα Άγιο. Έτσι, αυτό το μυστήριο, που Εκείνος το συνέστησε λέγοντας «ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται»3, αποτελεί την θύρα που μας εισάγει στο Μυστήριο της Εκκλησίας. Δεν πρόκειται για ένα κοσμικό γεγονός, όπως δυστυχώς γίνεται στις ημέρες μας, ούτε απλώς για μία τελετή με έναν ξένο προς την παράδοση της Εκκλησίας μας χαρακτήρα. Αλλά, αποτελεί την πολιτογράφησή μας στην Βασιλεία των Ουρανών. Είναι το μυστήριο της υιοθεσίας. Με αυτό γινόμαστε υιοί του Θεού κατά χάρη. Είναι το «όχημα προς ουρανόν, βασιλείας πρόξενον, υιοθεσίας χάρισμα», κατά τον θαυμαστό Ιεράρχη της Καισαρείας Μέγα Βασίλειο4.
«Καί σε εσένα κατέρχεται το Άγιο Πνεύμα, και σε εσένα ακούγεται από τον ουρανό η πατρική φωνή ... ότι τώρα έγινες υιός μου», θα βεβαιώσει ο κατηχητής των Ιεροσολύμων, Άγιος Κύριλλος5. Καί «γιατί ανεώχθηκαν οι ουρανοί; Γιά να μάθεις ότι και όταν εσύ βαπτίζεσαι, γίνεται το ίδιο, ... το Άγιον Πνεύμα έρχεται και σε σένα»6.
«Καί σε εσένα κατέρχεται το Άγιο Πνεύμα, και σε εσένα ακούγεται από τον ουρανό η πατρική φωνή ... ότι τώρα έγινες υιός μου», θα βεβαιώσει ο κατηχητής των Ιεροσολύμων, Άγιος Κύριλλος5. Καί «γιατί ανεώχθηκαν οι ουρανοί; Γιά να μάθεις ότι και όταν εσύ βαπτίζεσαι, γίνεται το ίδιο, ... το Άγιον Πνεύμα έρχεται και σε σένα»6.
«Αλλ’ ημίν εν εαυτώ οικονομών την αναγέννησιν».
Εξηγώντας οι Πατέρες της Εκκλησίας, γιατί ο Χριστός όρισε το νερό ως απαραίτητο στοιχείο του βαπτίσματος, μας υπογραμμίζουν ότι αυτό είναι το πιο πρόχειρο και γνώριμο στοιχείο του καθαρισμού. Επομένως, συμβολίζει τον καθαρισμό της ψυχής, αλλά και την παρουσία σπερμάτων που βλαστάνουν και καρποφορούν. Χωρίς αυτό, δεν θα υπήρχε καμία μορφή ζωής. Έτσι μας καθαρίζει από το προπατορικό αμάρτημα και κάθε άλλη αμαρτία και μας οδηγεί σε μία καινούργια και καρποφόρα αγιοπνευματική ζωή. Καί όπως επί της εποχής του Νώε, «δι’ ύδατος κατέκλυσε και κατέπνιξε την αμαρτία του κόσμου, και διά θαλάσσης ελευθέρωσε από την δουλεία του Φαραώ το γένος των Εβραίων, έτσι δι’ ύδατος και Πνεύματος μας χαρίζει την σωτηρία και ανακαινίζει την παλαιωθείσα φύση από την αμαρτία»7. Άλλωστε, «επίγειον το φαινόμενον, και υπέρ τους ουρανούς το νοούμενον», αφού «διά καταδύσεως, η προς Θεόν άνοδος γίνεται»8.
Κατά την ώρα της Βαπτίσεως γίνεται ένας μυστηριώδης τοκετός, του οποίου γεννήτωρ είναι το Άγιον Πνεύμα. Με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος ο βαπτιζόμενος γίνεται καινούργια κτίση, αποκτά καινούργιες δυνάμεις για μία καινούργια ζωή. Γίνεται ζωντανό κύτταρο του σώματος της Εκκλησίας. «Τέτοια είναι η χάρις του Ιερού Μυστηρίου, ώστε και τελώνες και μάγους και αυτούς που είναι χειρότεροι απ΄ όλους και έχουν υποστεί απέραντη ατίμωση, τους κατατάσσει στην χορεία των τέκνων του Θεού . . . Καί από χωμάτινους το Βάπτισμα τους κάνει χρυσούς, αυτούς που λούσθηκαν το Άγιον Πνεύμα σαν φωτιά»9.
«Ελάτε να δείτε πρωτόγνωρο κατακλυσμό», μας καλεί ο Άγιος Πρόκλος, «πολύ μεγαλύτερον και δυνατότερον από εκείνον που γίνηκε την εποχή του Νώε. Εκεί το νερό έπνιξε τους ανθρώπους και εδώ το νερό του βαπτίσματος, κείνους που είχαν πεθάνει πνευματικά ξαναζωντάνεψε, με τη δύναμη του Θεού που σήμερα βαπτίσθηκε. Εκεί ο Νώε έφτιαξε κιβωτό στέρεα από ξύλα και εδώ ο Χριστός, ο νοητός Νώε, προσέλαβε από την άφθορο Παρθένο Μαρία την κιβωτό του σώματος. Εκεί ο Νώε άλειψε την κιβωτό εξωτερικά με άσφαλτο πίσσα. Εδώ ο Χριστός δυνάμωσε και περιφρούρησε την κιβωτό του σώματος με το χρίσμα της πίστεως. Εκεί περιστερά που βάσταζε κλαδί ελιάς προμήνυσε την ευωδία του Δεσπότου Χριστού. Εδώ το Πνεύμα το Άγιον με τη μορφή ολόασπρης περιστεράς παρουσιάσθηκε και σε όλους φανέρωσε τον ελεήμονα Κύριο»10
Αδελφοί μου,
Θεοφάνεια και Επιφάνεια η σημερινή μεγάλη εορτή της πίστεώς μας. «Επεφάνη ο Σωτήρ τω γένει των ανθρώπων», «Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη, και το φως σου Κύριε, εσημειώθη εφ’ ημάς» ψάλλει ο ιερός υμνογράφος. Πρόσκληση, συγχρόνως, για τον καθένα μας. Όχι μόνο να δούμε τον Δεσπότη Χριστό, αλλά και να έχουμε στον χώρο της καρδιάς μας την ζωντανή παρουσία Του. Να ζεί μέσα μας ο Χριστός, σύμφωνα με το παράγγελμα του Αποστόλου : «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός»11. Δεν αποτελεί προνόμιο μόνο του Αποστόλου, αλλά συγχρόνως πρέπει να γίνει και υπέροχη πνευματική κατάσταση δική μας. «Τον Χριστόν και το πανάγιον Πνεύμα, ούχ ως ιμάτιον έξωθεν περικείμενον περιβαλλόμεθα, αλλ’ ως την καρδίαν και τους λογισμούς πληρούμενοί τε φωτός και το πρόσωπον χάριτος», μας προτρέπει ο Μέγας Φώτιος12.
Έτσι θα ζούμε πάντοτε μέσα στην ατμόσφαιρα των Θεοφανείων και θα επαναλαμβάνουμε και συγχρόνως θα ομολογούμε μαζί με ολόκληρη την Εκκλησία του Χριστού, μαζί με τους Αγγέλους και τους Αγίους το «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον, εύρομεν Πίστιν αληθή, αδιαίρετον Τριάδα προσκυνούντες».
Μαζί με τις θερμότατες και εγκάρδιες ευχές μου και την αγάπη μου για τον καθένα σας ξεχωριστά, κατακλείω αυτήν την επικοινωνία μαζί σας σήμερα με την αποστολική ευλογία: «Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών». ΑΜΗΝ.
Κατά την ώρα της Βαπτίσεως γίνεται ένας μυστηριώδης τοκετός, του οποίου γεννήτωρ είναι το Άγιον Πνεύμα. Με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος ο βαπτιζόμενος γίνεται καινούργια κτίση, αποκτά καινούργιες δυνάμεις για μία καινούργια ζωή. Γίνεται ζωντανό κύτταρο του σώματος της Εκκλησίας. «Τέτοια είναι η χάρις του Ιερού Μυστηρίου, ώστε και τελώνες και μάγους και αυτούς που είναι χειρότεροι απ΄ όλους και έχουν υποστεί απέραντη ατίμωση, τους κατατάσσει στην χορεία των τέκνων του Θεού . . . Καί από χωμάτινους το Βάπτισμα τους κάνει χρυσούς, αυτούς που λούσθηκαν το Άγιον Πνεύμα σαν φωτιά»9.
«Ελάτε να δείτε πρωτόγνωρο κατακλυσμό», μας καλεί ο Άγιος Πρόκλος, «πολύ μεγαλύτερον και δυνατότερον από εκείνον που γίνηκε την εποχή του Νώε. Εκεί το νερό έπνιξε τους ανθρώπους και εδώ το νερό του βαπτίσματος, κείνους που είχαν πεθάνει πνευματικά ξαναζωντάνεψε, με τη δύναμη του Θεού που σήμερα βαπτίσθηκε. Εκεί ο Νώε έφτιαξε κιβωτό στέρεα από ξύλα και εδώ ο Χριστός, ο νοητός Νώε, προσέλαβε από την άφθορο Παρθένο Μαρία την κιβωτό του σώματος. Εκεί ο Νώε άλειψε την κιβωτό εξωτερικά με άσφαλτο πίσσα. Εδώ ο Χριστός δυνάμωσε και περιφρούρησε την κιβωτό του σώματος με το χρίσμα της πίστεως. Εκεί περιστερά που βάσταζε κλαδί ελιάς προμήνυσε την ευωδία του Δεσπότου Χριστού. Εδώ το Πνεύμα το Άγιον με τη μορφή ολόασπρης περιστεράς παρουσιάσθηκε και σε όλους φανέρωσε τον ελεήμονα Κύριο»10
Αδελφοί μου,
Θεοφάνεια και Επιφάνεια η σημερινή μεγάλη εορτή της πίστεώς μας. «Επεφάνη ο Σωτήρ τω γένει των ανθρώπων», «Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη, και το φως σου Κύριε, εσημειώθη εφ’ ημάς» ψάλλει ο ιερός υμνογράφος. Πρόσκληση, συγχρόνως, για τον καθένα μας. Όχι μόνο να δούμε τον Δεσπότη Χριστό, αλλά και να έχουμε στον χώρο της καρδιάς μας την ζωντανή παρουσία Του. Να ζεί μέσα μας ο Χριστός, σύμφωνα με το παράγγελμα του Αποστόλου : «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός»11. Δεν αποτελεί προνόμιο μόνο του Αποστόλου, αλλά συγχρόνως πρέπει να γίνει και υπέροχη πνευματική κατάσταση δική μας. «Τον Χριστόν και το πανάγιον Πνεύμα, ούχ ως ιμάτιον έξωθεν περικείμενον περιβαλλόμεθα, αλλ’ ως την καρδίαν και τους λογισμούς πληρούμενοί τε φωτός και το πρόσωπον χάριτος», μας προτρέπει ο Μέγας Φώτιος12.
Έτσι θα ζούμε πάντοτε μέσα στην ατμόσφαιρα των Θεοφανείων και θα επαναλαμβάνουμε και συγχρόνως θα ομολογούμε μαζί με ολόκληρη την Εκκλησία του Χριστού, μαζί με τους Αγγέλους και τους Αγίους το «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον, εύρομεν Πίστιν αληθή, αδιαίρετον Τριάδα προσκυνούντες».
Μαζί με τις θερμότατες και εγκάρδιες ευχές μου και την αγάπη μου για τον καθένα σας ξεχωριστά, κατακλείω αυτήν την επικοινωνία μαζί σας σήμερα με την αποστολική ευλογία: «Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών». ΑΜΗΝ.
Ευχέτης προς τον επιφανέντα Κύριον
Ο Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Σ Σ Α Σ
Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ
Ο Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Σ Σ Α Σ
Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ
1 Αγίου Πρόκλου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Λόγος Ζ΄ Εις τα Άγια Θεοφάνεια, PG 65,757Α.
2 Τροπάριον Λιτής Θεοφανείων.
3 Μαρκ. 16,16
4 Μεγάλου Βασιλείου, Ομιλία ΙΓ΄ Προτρεπτική εις το άγιον βάπτισμα, PG 31,423.
5 Αγίου Κυρίλλου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, Κατήχησις Γ΄ κεφ. 14. PG 33,445Α
6 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις τον Άγιον Ματθαίον τον Ευαγγελιστήν, Ομιλία ΙΒ΄ PG 57,205Α.
7 Ευχή του Μεγάλου Αγιασμού.
8 Τροπάριον Αίνων εορτής Θεοφανείων.
9 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις τον άγιον Ιωάννην τον Απόστολον και Ευαγγελιστήν, Ομιλία Ι΄, PG 59,75-76.
10 Αγίου Πρόκλου, ενθ΄ ανωτ. PG 65,760C.
11 Γαλ. 2,20
12 Μεγάλου Φωτίου Πατριάρχου Κων/λεως, Αμφιλόχια Β΄, Ερώτησις ρκζ΄ «Πως οι εις Χριστόν βαπτιζόμενοι Χριστόν
ενδύονται;» ΕΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου