Ορθόδοξη πίστη

Ο Πνευματικός αγώνας -Αγώνας κατά του παλαιού ανθρώπου

Η άρση του σταυρού εκ µέρους του ανθρώπου, ο οποίος θέλει να απελευθερωθεί από την αµαρτία, συµπίπτει µέ τον πνευµατικό αγώνα εναντίον του κακού.

Ο πνευµατικός αγώνας, ο οποίος αποδεσµεύει την ψυχή από την αµαρτία, παρουσιάζει τρία µέτωπα. Και κατά πρώτο και κύριο λόγο ο αγώνας αυτός διεξάγεται εναντίον των αδυναµιών και παθών, των εµφύτων πονηρών καταβολών, τις οποίες µέ τη γέννησή του φέρει ο άνθρωπος. Πολύ παραστατικά και µέ επιγραµµατική βραχυλογία, τον περιγράφει ο Κύριος:

«Από µέσα από την καρδιά των ανθρώπων εξέρχονται οι κακές σκέψεις και αποφάσεις, µοιχείες, πορνείες, φόνοι, κλοπές, κάθε είδους αδικίες, που προέρχονται από την πλεονεξία, µοχθηρίες και κακίες, απάτη, ηθική παραλυσία και ακράτεια, οφθαλµός φθονερός και κακός, βλασφηµία, υπερηφάνεια, τρέλλα και αµυαλωσύνη, που την γεννά ο σκοτισµός της αµαρτίας. Όλα αυτά τα κακά εξέρχονται από µέσα, διότι στην καρδιά αρχικά φυτρώνουν ως λογισµοί και επιθυµίες και αποφάσεις, και αυτά κάνουν ακάθαρτο τον άνθρωπο».1

Εάν ο άνθρωπος υποχωρήσει στις παρορµήσεις αυτές, οι οποίες εκπορεύονται από τον εσωτερικό του κόσµο, τότε διατρέχει τον κίνδυνο να τις µεταβάλει σε κυρίαρχα πάθη. Συνεχής δε και µακροχρόνια υποχώρηση δηµιουργεί κατάσταση δουλείας.

Και ο Μ. Βασίλειος αναγνωρίζοντας τη δυσκολία της πάλης, αυτόν τον πνευµατικό αγώνα εναντίον του παλαιού ανθρώπου περιγράφει, όταν σηµειώνει: «Να µάθεις, να διδαχθείς την ευαγγελική πολιτεία, την ευθύτητα των µατιών, την εγκράτεια της γλώσσας, τη δουλαγώγηση του σώµατος, την ταπεινοφροσύνη, την καθαρότητα του νου, την εξαφάνιση της οργής.Όταν αγγαρεύεσαι, να προσθέτεις (Ματθ. ε  41).Όταν σε αδικούν, να µή πας σε δικαστήρια (Ματθ. ε  25). Όταν µισείσαι, να αγαπάς (Ματθ. ε  44). Όταν διώκεσαι, να υποµένεις (Ματθ. ε  44).  Όταν βλασφηµείσαι, να παρακαλείς (Α  Κορ. δ  12-13). Να νεκρωθείς για την αµαρτία (Ρωµ. Στ  2), να σταυρωθείς µέ τον Χριστό. Ολόκληρη την αγάπη δώσε την στον Κύριο. Αλλά αυτά είναι δύσκολα».2

Ευθύς αµέσως ο Φωστήρ της Καισαρείας µάς πείθει για το δίκαιο της δυσκολίας του πνευµατικού αγώνα, όταν υποστηρίζει: «Και ποιό από τα καλά είναι εύκολο; Ποιός έστησε τρόπαιο νίκης µέ το να κοιµάται; Ποιός στεφανώθηκε µέ τα στεφάνια της καρτερίας, ζώντας πολυτελή ζωή και διασκεδάζοντας; Κανένας δεν πήρε βραβείο χωρίς να τρέξει. Οι κόποι γεννούν δόξα, οι µόχθοι φέρνουν τα στεφάνια. Πρέπει, λέω και εγώ, εµείς δια µέσου πολλών θλίψεων θα εισέλθουµε στην ουράνιο βασιλεία» (Πραξ. Ιδ  22)! Αλλά τις θλίψεις αυτές, τις διαδέχεται η µακαριότητα στην ουράνιο βασιλεία”.3

Αγώνας κατά του διαβόλου

Αλλά δεν είναι αυτό το µοναδικό µέτωπο, το οποίο έχει να αντιµετωπίσει ο ανασφαλής ψυχικά άνθρωπος. Έχει να διεξαγάγει αγώνα και «προς εχθρούς πνευµατικούς, οι οποίοι έχουν οργάνωση στρατιωτική. Βαδίζουν µέ σχέδιο, το οποίο είναι καλά µελετηµένο. Τα πονηρά αυτά τάγµατα έχουν εξουσία πάνω στο πλήθος των ανθρώπων, οι οποίοι µέ την αµέλειά τους γίνονται δούλοι και υπήκοοί τους. Και επειδή το πλήθος των δυστυχισµένων οπαδών τους είναι µεγάλο, οι δαίµονες φαίνονται ωσάν να είναι κοσµοκράτορες».4

Και ο ιερός Χρυσόστοµος, αναφερόµενος σ’ αυτό το µέτωπο του πνευµατικού αγώνα, ως έµπειρος πολεµιστής διακρίνει τα πανούργα τεχνάσµατα και τις παραπλανητικές µεθοδείες του εχθρού, µέ τις οποίες προσπαθεί να υποσκελίσει ύπουλα τον πιστό και καθοδηγεί γράφοντας: «Επειδή λοιπόν παρήγγειλε πολλά που έπρεπε να γίνουν, µή φοβείσθε, λέει, στηρίξατε την ελπίδα σας στον Κύριο και όλα θα τα ανακουφίσει. «Και ντυθείτε ολόκληρο τον οπλισµό, µέ τον οποίο ο Θεός οπλίζει τους στρατιώτες Του, για να µπορείτε να αντιστέκεσθε στα πανούργα τεχνάσµατα του διαβόλου». Δεν είπε, στις µάχες, ούτε στους πολέµους, άλλα «στα τεχνάσµατα». Διότι ο εχθρός δεν πολεµάει ούτε απλά, ούτε φανερά, άλλα µέ τεχνάσµατα. Τι σηµαίνει µεθοδεία; Μεταχειρίζοµαι τέχνασµα, σηµαίνει παραπλανώ και µέ τις επινοήσεις καταβάλλω κάποιον, πράγµα που γίνεται και στην περίπτωση των τεχνασµάτων, και µέ λόγια, και µέ έργα, και µέ παλαιστικά τεχνάσµατα, σ’ εκείνους οι οποίοι µάς παραπλανούν! Επεξηγώ τι εννοώ: ποτέ (ο διάβολος) δεν παρουσιάζει φανερά τα αµαρτήµατα, την ειδωλολατρεία δεν την λέει, αλλά διαφορετικά παριστάνει τούτο µεταχειριζόµενος τεχνάσµατα, δηλαδή, παριστάνει πιθανόν τον λόγο και χρησιµοποιεί επικαλύµµατα”.5

Στη συνέχεια ο ιερός Χρυσόστοµος καθιστά προσεκτικούς τους χριστιανούς, όταν υπογραµµίζει το άνισο του αγώνα, εφ’ όσον οι σαρκικοί άνθρωποι αντιµετωπίζουν όχι µόνο την ανθρωποκτόνο πονηρία των δαιµόνων, αλλά και αντιπαλαίουν µέ ισχυρότερά τους –ως προς την φύση– όντα· και τούτο, διότι οι δαίµονες είναι ασώµατοι (…). «Διότι δεν έχοµε να παλαίψουµε, λέει, προς αντιπάλους οµοίους µέ µάς, µέ αίµα και σάρκα, σαν τη δική µας. Αλλά προς τις αρχές, προς τις εξουσίες, προς τα διαβολικά αυτά τάγµατα, προς τους κοσµοκράτορες, που άρχουν επάνω στο πλήθος των ανθρώπων, που είναι βυθισµένοι στο ηθικό σκοτάδι, το οποίο επικρατεί στον αιώνα αυτόν. Καλούµαστε να παλαίψουµε προς τα πνευµατικά όντα, τα οποία είναι γεµάτα πονηρία και τα οποία κατοικούν στους ορίζοντες, που είναι πάνω από τον αέρα».6

 Υποσηµειώσεις:

1. «Έσωθεν εκ της καρδίας των ανθρώπων οι διαλογισµοί οι κακοί εκπορεύονται, µοιχείαι, πορνείαι, φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι, πονηρίαι, δόλος, ασέλγεια, οφθαλµός πονηρός, βλασφηµίαι, υπερηφάνεια, αφροσύνη· πάντα ταύτα τα πονηρά έσωθεν εκπορεύεται και κοινοί τον άνθρωπον” (Μαρκ. Ζ  21-13).

2. «Μάθε, διδάχθητι ευαγγελικήν πολιτείαν, οφθαλµών ακρίβειαν, γλώσσης εγκράτειαν, σώµατος δουλαγωγίαν, φρόνηµα ταπεινόν, εννοίας καθαρότητα, οργής αφανισµόν. Αγγαρευόµενος προστίθει, αποστερούµενος µή δικάζου, µισούµενος αγάπα, διωκόµενος ανέχου, βλασφηµούµενος παρακάλει. Νεκρώθητι τη αµαρτία, συσταυρώθητι τω Χριστώ, όλην την αγάπην µετάθες επί τον Κύριον. Αλλά χαλεπά αυτά”.

3. «Τι δε των αγαθών εύκολον; Τις καθεύδων τρόπαιον έστησε; Τις τρυφών και καταυλούµενος, τοις της καρτερίας στεφάνοις κατεκοσµήθη; Ουδείς µή δραµών ανείλετο το βραβείον. Πόνοι γεννώσι δόξαν, κάµατοι προξενούσι στεφάνους. “Δια πολλών θλίψεων δει ηµάς εισελθείν εις την βασιλείαν των ουρανών” φησί καγώ· αλλά ταύτας µέν τας θλίψεις η εν τη βασιλεία των ουρανών µακαριότης εκδέχεται” (P.G. 31,440β).

4. «Προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσµοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευµατικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις» (Εφεσ. ΣΤ’ 12).

5. «Επειδή γαρ πολλά επέταξεν άπερ έδει γενέσθαι, µή δείσητε, φησίν, επιρρίψατε την ελπίδα επί τον Κύριον, και πάντα εξευµαρίσει. “Και ενδύσασθε την πανοπλίαν του Θεού, προς το δύνασθαι υµείς στήναι προς τας µεθοδείας του διαβόλου” (Εφεσ. ΣΤ’ 11). Ουκ είπε, προς τας µάχας, ουδέ προς τους πολέµους, αλλά “προς τας µεθοδείας”. Ουδέ γαρ απλώς, ουδέ φανερώς ηµίν ο εχθρός πολεµεί, αλλά µεθοδεία. Τι εστι µεθοδεία; Μεθοδεύσαι εστι το απατήσαι, και δια µηχανής ελείν, όπερ και επί των τεχνών γίνεται, και εν λόγοις, και εν έργοις, και εν παλαίσµασιν, επί των παραγόντων ηµάς. Οίον τι λέγω· ουδέποτε φανερά προτίθησι τα αµαρτήµατα, ειδωλατρείαν ου λέγει, αλλ’ ετέρως αποκατασκευάζει µεθοδεύων, τουτέστιν, πιθανόν κατασκευάζων τον λόγον, επικαλύµµασι κεχρηµένος» (Ε.Π.Ε. 21, 282-286).

6. «Ότι ουκ έστι ηµίν, φησίν, η πάλη προς αίµα και σάρκα, αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσµοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευµατικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις» (Εφεσ. ΣΤ’ 12) (Ε.Π.Ε. 21,282-286).

Αρχιµ. Καλλίστρατος Ν. Λυράκης     Ἱεροκήρυκας Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Αρ. Τεύχους 140 Απρίλιος 2014