πατρός Βασιλείου Ι. Καλλιακμάνη

Από την Πατερική σοφία της «Κλίμακος»

α) Την Δ’ Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία τιμά και προβάλλει τον Όσιο Ιωάννη τον Σιναΐτη συγγραφέα της «Κλίμακος». Φέτος η Κυρια-κή αυτή συμπίπτει με την 30ή Μαρτίου, ημέρα επίσης της μνήμης του.

Ο Όσιος Ιωάννης υπήρξε σπουδαίος ασκητής και σοφός μυσταγωγός στον ανηφορικό δρόμο του πνευματικού βίου. Δια-βά-ζο-ντας ο αναγνώστης την επιστολή του ηγουμένου της Ραϊθώ προς τον Όσιο Ιωάννη κατανοεί ότι η «Κλίμαξ» γράφτηκε ως καρπός υπακοής προς «οικοδομήν των αδελφών».

β) Στις σελίδες του βιβλίου αποκαλύπτεται το ταπεινό φρό-νη-μα και η Χριστοκεντρικότητα της διδασκαλίας του συγγραφέα, η κλι-μά-κω-ση της πνευματικής ζωής σε τριάντα βαθμίδες και η άρι-στη γνώση των κινήσεων της αν-θρώ-πινης ψυχής. «Σε παρα-κα-λούμε», γράφει ο ηγού-με-νος στον Όσιο Ιωάννη Σιναΐτη, «μην αρ-νη-θείς να μας ανα-πτύ-ξεις πρόθυμα και με ευκρίνεια, σαν πρα-γμα-τικός μέγας καθηγητής, τα πρέ-πο-ντα στη μονα-χική ζωή προς σω-τη-ρία αυ-τών που διάλεξαν την αγγελική πολιτεία».γ) Ο Όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης απαντά με ταπείνωση: «Τολμώ να γράψω το βιβλίο αυτό, διότι διαφορετικά υπάρ-χει κίνδυνος να απορ-ρί-ψω από πά-νω μου το ζυγό της ευλογημένης υπα-κοής… όχι για δική σου καθοδή-γηση. Εξάλλου, εσύ μας στερεώνεις στα θεία ήθη και διδάγματα. Το στέλνω για τη συνοδεία των αδελφών… κι αν συ-να-ντήσει κάποιος κάτι ω–φέλιμο, να το λογαριάσει στον καλό μας Ηγού-με-νο». Παρά την υψηλή πνευ-μα–τική γνώση που διέθετε, ο Όσιος Ιωάννης θεωρεί τον εαυτό του μα-θη-τευό–μενο, ατελή και γεμάτο από άγνοια (Γ’, λε’).δ) Ωστόσο, οι λεπτές επισημάνσεις και η ανατομία των ανθρώ-πι-νων παθών σε συνδυασμό με τις προτάσεις για θεραπεία και μετα-στοι-χείωσή τους σε αρετές αποκαλύπτουν τον εμπειρικό χαρακτήρα της θεο-λο-γίας του. Το θεόσοφο περιεχόμενο της «Κλίμακος» αναφέρεται στις θείες αναβάσεις που αρχίζουν από την «πράξη», δηλαδή την τήρηση των ευαγ–γελικών εντολών, την άσκηση της υπακοής και φθάνουν ώς τη «θεω-ρία».

ε) Στον ΙΕ’ Λόγο τίθεται ένα δύσκολο ερώτημα, για το οποίο ο όσιος εκπλήσσεται και δεν απαντά. Ρώτησε κάποιος «γνω-στικός» τον Σιναΐτη άγιο, ποια αμαρτία είναι βαρύτερη εξαιρέσει του φό-νου και της άρνησης. Εκείνος απάντησε, «το να πέσει κάποιος σε αίρεση». Τότε εκείνος ξαναρώ-τη-σε: Γιατί τότε η Εκκλησία τους αιρετικούς, όταν αποκηρύξουν την αίρε-ση, τους αποδέχεται αμέσως σε μυστηριακή κοινω-νία, ενώ τον πόρνο, όταν εξομολογηθεί και παύσει την αμαρτία, του στε-ρεί επί αρκετά χρόνια την κοινωνία των αχράντων μυστηρίων, σύμφω-να με τους αποστολικούς κανόνες; Και καταλήγει ο όσιος: «Καμού τη απορία καταπλαγέντος, το άπορον μεμένηκεν άπορον» (ΙΕ’, μδ’).

στ) Στην απορία αυτή απαντά έπειτα από πολλά χρόνια ένας νη-πτι-κός, λόγιος και ερμηνευτής της «Κλίμακος», ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξαν-θό-πουλος (1250 – 1330). Γράφει ο Νικηφόρος: Ο αιρετικός α-σε-βεί μόνο με το λόγο, γι’ αυτό δέχεται τη θεραπεία με το λόγο. Ο πόρνος όμως, επειδή α-μαρ–τάνει με την ψυχή και το σώμα, χρειάζεται αρκετό χρόνο και επίπονη ά-σκηση για να καθαρθεί από την ασθένεια της αμαρτίας. Ο αιρετικός θεώ-ρησε ως καλή την αίρεση, γι’ αυτό τη διάλεξε. Ενώ ο πόρνος, παρότι γνώ-ριζε ότι η πράξη του είναι κακή, ολίσθησε σ’ αυτή λόγω της φιλη-δο-νίας του.

ζ) Οι θείες α-να-βάσεις που απαντούν στην «Κλίμακα» συνδέονται ή μάλλον έχουν ως κέντρο το πρόσωπο του Χρι-στού. Οι ενέργειες, τα λόγια, οι σκέψεις, οι τάσεις και οι κινήσεις χρειά-ζε-ται να είναι σύμφωνες με το θέλημα του Κυρίου. Διαφορετικά ο α-γω-νι-ζό-μενος «κλέπτεται, και ούπω κατά αρετήν πολιτεύεται» (ΚΖ’, λα’). Είναι χαρακτηριστικό ότι συνιστά να μην ελκύουν και συνεπαίρνουν τον αγωνιζόμενο οι διηγήσεις για τους ησυχαστές και τους αναχωρητές, αφού βαδίζει την πορεία του Πρωτο-μάρτυ-ρος Χριστού (Δ’, ξ’). Κι εκείνος που βρίσκεται στην πορεία αυτή δεν κα-ταφρο-νεί τις κατώτερες βαθμίδες, αλλά αναγνωρίζει τη μεγάλη αξία τους έχοντας ως αρχή και τέλος τον Κύριο Ιησού.

Πηγή:  makthes.gr