Αδαμιαίος θρήνος

                                                   του π. Βασιλείου Καλλιακμάνη

α) Στην υμνολογία της Κυριακής της Τυροφάγου κυριαρχεί ο «αδαμιαίος θρήνος», αφού «τη αυτή ημέρα ανάμνησιν ποιούμεθα της από του Παραδείσου της τρυφής εξορίας του Πρωτοπλάστου Αδάμ».

Ο Αδάμ, ο πατέρας της οικουμένης, γνώριζε στον Παράδεισο τη γλυκύτητα της θείας αγάπης. Έτσι μετά την έξωσή του από αυτόν για το αμάρτημά του, εγκαταλελειμμένος από την αγάπη του Θεού, θλιβόταν πικρά και οδυρόταν με βαθείς στεναγμούς, αναφέρει ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης.

β) Σύμφωνα με τη βιβλικοπατερική παράδοση ο Αδάμ πριν από την πτώση μετείχε στη θεία δόξα. Ήταν προικισμένος με το διορατικό και προφητικό χάρισμα. Θεωρούσε ολόκληρη τη δημιουργία προφητικά. Ονομάτιζε τα όντα σύμφωνα με τις ιδιότητές τους. Μετείχε των πνευματικών χαρισμάτων, τα οποία απώλεσε με την παρακοή. Έτσι βρέθηκε γυμνός και γνώρισε την ασχημοσύνη του. Κυριεύτηκε από τον κολαστικό φόβο και το φρόνημά του έγινε γεώδες και πονηρό.
γ) Ο Θεός πριν από την παρακοή είχε προειδοποιήσει για τα επερχόμενα δεινά. Η προειδοποίηση μοιάζει με είδος απειλής, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και συνεχίζει λέγοντας ότι οι προπάτορες είχαν τη δυνατότητα να αποφύγουν την πτώση με τρεις τρόπους. Ή αγαπώντας το Θεό ή γνωρίζοντάς Τον ή φοβούμενοι την παντοδυναμία του. Η αποδοχή της νεκροποιού συμβολής του διαβόλου, η άγνοια και η λήθη του Δημιουργού και τέλος η απώλεια του θείου φόβου οδήγησαν στην παρακοή.
δ) Οι επιπτώσεις της παράβασης του Αδάμ ήταν καταλυτικές για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Οι άνθρωποι διακόπτοντας την κοινωνία με το Θεό ανατρέφονται εμπαθώς και εθίζονται στη ζωή της αμαρτίας. Σκοτίζεται ο νους και καλλιεργούνται τα πάθη. Κίνητρο της τήρησης των θείων εντολών δεν είναι η αγάπη του Θεού αλλά ο φόβος της τιμωρίας.
ε) Πολλοί καταλογίζουν ευθύνες στον Αδάμ, παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, διότι αθέτησε τη θεία εντολή και εισήγαγε στον κόσμο τη φθορά και το θάνατο. Όμως ο Αδάμ δεν μπορεί να κατακριθεί τόσο, γιατί δεν είχε δοκιμάσει την εμπειρία της θανάσιμης ιδιότητας της παρακοής. Μεγαλύτερη ευθύνη φέρει καθένας από τους χριστιανούς, που, ενώ γνωρίζει τις συνέπειες της παράβασης των θείων εντολών, επιλέγει την ίδια οδό με αυτόν!
στ) Ενώ λοιπόν οι χριστιανοί γνωρίζουν ότι «τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. 6,23), επιλέγουν την οδό του Αδάμ. Αυτό φαίνεται τόσο στην προσωπική όσο και στην κοινωνική ζωή. Για όλα τα δεινά φταίνε οι «άλλοι» και καταγγέλλονται ως διεφθαρμένοι, άρπαγες, πουλημένοι και άδικοι. Η ευθύνη μεταβιβάζεται στους απρόσωπους θεσμούς και τέλος στο Θεό. Δεν υπάρχει ίχνος αυτεπίγνωσης σε έναν λαό που διαχρονικά κολακεύεται από ανερμάτιστες πνευματικά ηγεσίες ότι ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του φέρει ευθύνη τόσο για την παρακμή όσο και για την πρόοδο της κοινωνίας. Φτάσαμε στο τραγικό σημείο να εξορίζουμε από τη ζωή μας το πρόσωπο της Εσταυρωμένης Αγάπης, να μένουμε απορφανισμένοι και να διαμαρτυρόμαστε ότι άλλοι μας σκότωσαν τον πατέρα.
ζ) Όλα αυτά γράφονται με πόνο αλλά και μία νότα ελπίδας, που προκύπτει μέσα από τα λειτουργικά κείμενα και το συναξάρι της Κυριακής της Τυρινής. Διότι το θρήνο του παλαιού Αδάμ ήλθε να μετατρέψει σε ανεκλάλητη χαρά ο νέος Αδάμ, ο Χριστός, ο οποίος σήκωσε στους ώμους του το βάρος της αλλοτριωμένης ανθρωπότητας, δείχνοντας το δρόμο του Σταυρού και της Ανάστασης. Αντί να ελεεινολογούμε για την πολύμορφη κρίση και να θρηνούμε ως «νυκτικόρακες εν οικοπέδω» (βλ. Ψαλμ. 102,6), ας αναλάβει ο καθένας τη δική του ευθύνη μετανοώντας απέναντι στο Θεό και τους συνανθρώπους του. Τότε μπορεί να μη μετατραπεί η κοινωνία σε Παράδεισο, σίγουρα όμως θα αποτραπεί να γίνει κόλαση.