ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ

ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Λκ. Ιη΄, 10-14

 

                Εἶπεν ὁ Κύριος [δὲ καὶ πρός τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ' ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιποὺς,] τὴν παραβολὴν ταύτην· 10 Ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. 11 ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· 12 νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. 13 καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανόν ἐπᾶραι, ἀλλ' ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. 14 λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. 

 

          Μας αξιώνει ο Θεός, αγαπητοί μου αδελφοί, να εισέλθουμε για ακόμα μία χρονιά, στην ευλογημένη και κατανυκτική περίοδο του Τριωδίου. Μία περίοδο, που θα μας οδηγήσει ως κλίμαξ νοερά στην Αγία Ανάσταση του Σωτήρος μας Χριστού. Είναι ανάγκη, βέβαια, να προηγηθεί η κατάλληλη προετοιμασία, ώστε με καρδία καθαρή και συντετριμμένη να προσκυνήσουμε τα Άχραντα Πάθη και τον Σταυρό του Χριστού. Σοφώτατα, λοιπόν, η λειτουργική μας παράδοση και οι Πατέρες της Εκκλησίας όρισαν την πνευματική αυτή διαδρομή μέσα από κατάλληλα ευαγγελικά αναγνώσματα και εορτές, για να επιτύχουμε τον στόχο μας. Στόχο όχι ατομικό αλλά εκκλησιαστικό. Πορευόμαστε και αγωνιζόμαστε όλοι μαζί, νηστεύουμε, προσευχόμαστε, λειτουργούμαστε, για να παίρνουμε κουράγιο ο ένας από τον άλλο και να προσφέρουμε στον Θεό την κοινή Ευχαριστία και δοξολογία.

          Ξεκινά, λοιπόν, σήμερα το Τριώδιο με την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Μία παραβολή ιδιαίτερα διδακτική και ωφέλιμη. Ένας Τελώνης και ένας Φαρισαίος πηγαίνουν στην Εκκλησία να προσευχηθούν. Ο Φαρισαίος κομπάζει στην προσευχή του λέγοντας, Θεέ μου, σε ευχαριστώ που είμαι τόσο καλός άνθρωπος και όχι σαν τους άλλους τους άρπαγες, τους άδικους, τους μοιχούς ή σαν αυτόν τον Τελώνη. Νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα και μοιράζω πάντα το ένα δέκατο των εισοδημάτων μου. Ο Τελώνης από την άλλη, στάθηκε μακριά, με τα μάτια χαμηλωμένα και χτυπώντας το στήθος του, προσευχόταν, ο Θεός ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλώ. Σας λέω, βεβαιώνει ο ίδιος ο Ιησούς, ότι από τις προσευχές αυτές, ο Τελώνης δικαιώθηκε από τον Θεό, ενώ ο Φαρισαίος δεν δικαιώθηκε. Καθώς, όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, ενώ όποιος ταπεινώνεται θα υψωθεί.

          Ο Κύριος μας είπε την παραβολή αυτή, ως απάντηση σε κάποιους που δικαίωναν τους εαυτούς τους και εξουθένωναν τους άλλους. Ως απάντηση, δηλαδή σε εμάς, καθώς και εμείς κάνουμε το ίδιο ακριβώς πράγμα. Δικαιώνουμε τον εαυτό μας, θεωρούμε ότι είμαστε οι καλύτεροι άνθρωποι στον κόσμο, ότι δεν έχουμε ανάγκη μετανοίας, λέμε ότι δεν κλέψαμε και δεν σκοτώσαμε, και παράλληλα, εξουθενώνουμε τους συνανθρώπους μας μέσα από την κατάκριση και το κουτσομπολιό. Μερικά παραδείγματα, το παιδί του τάδε παίρνει ναρκωτικά. Δες δες πως ήρθε ντυμένος στην Εκκλησία. Δεν έμαθες ότι ο τάδε μαλώνει με τη γυναίκα του; Δεν έχει νόημα να αναφέρουμε περισσότερα, αλλά είναι αλήθεια ότι όλοι πέφτουμε στον πειρασμό της κατάκρισης. Έτσι, όμως, δείχνουμε ότι αγνοούμε μία πολύ σημαντική διάσταση της πνευματικής ζωής, που είναι η μετάνοια. Η μετάνοια, που έσωσε τον Ζακχαίο, όπως ακούσαμε δυο βδομάδες πριν, τον Τελώνη, σήμερα, τον Άσωτο, που θα ακούσουμε την επόμενη Κυριακή, την Αγία Μαρία την Αιγυπτία, την Πέμπτη Κυριακή των Νηστειών, την πόρνη γυναίκα που άλειψε με μύρο τα πόδια του Κυρίου, την Μεγάλη Τετάρτη, και ένα σωρό ακόμα παραδείγματα από τη ζωή της Εκκλησίας. Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα, αγαπητοί μου αδελφοί, να κρίνουμε, να καταδικάζουμε και να εξουθενώνουμε κανέναν. Η κρίση ανήκει αποκλειστικά στον Θεό, και αν κοιτάξουμε το συμφέρον της ψυχής μας δεν θα κρίνουμε, για να μη κριθούμε.

          Αυτό αγνοούσε ο Φαρισαίος της παραβολής μας, καθώς νόμιζε ότι η προσευχή του θα εισακουστεί αν σε αυτήν κατηγορήσει τους συνανθρώπους του. Η προσευχή μας, όμως, εισακούεται όταν είναι προσευχή με ταπείνωση, όταν η καρδιά μας στενάζει για τα αμαρτήματά της, και, ασφαλώς, προϋπόθεση γι’αυτό είναι να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Προς την κατεύθυνση αυτή μας βοηθά ιδιαίτερα η κατανυκτική υμνολογία του Τριωδίου, όπως για παράδειγμα ο κατανυκτικότατος ύμνος που ψάλλεται από σήμερα στον Όρθρο κάθε Κυριακή, «της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας ζωοδότα». Στον ύμνο αυτό παραδεχόμαστε ότι το σώμα μας, που είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, είναι σπιλωμένο από τις αμαρτίες και παρακαλούμε τον Κύριο ως οικτίρμων να μας καθαρίσει με την ευσπλαγχνία και το έλεός Του. Όπως ακριβώς συνέβη με τον Τελώνη. Η προσευχή του, προσευχή μετανοίας και ταπείνωσης εισακούστηκε από τον Θεό και, έτσι, δικαιώθηκε, γιατί ο Θεός ως στοργικός πατέρας μας αγαπά και μας συγχωρεί, οτιδήποτε κι αν έχουμε πράξει. Καμιά αμαρτία δεν είναι μεγαλύτερη από την αγάπη του Θεού. Αυτό, που αποστρέφεται ο Θεός είναι ο υπερήφανος, ο αμετανόητος και ο σκληρόκαρδος άνθρωπος, ο οποίος αντί να αγαπά τον πλησίον, τον εξουθενώνει. Ας διδαχτούμε, λοιπόν, από τα σπουδαία αυτά νοήματα, ας βάλουμε αρχή μετανοίας, ας γνωρίσουμε τον παλαιό άνθρωπο της αμαρτίας που βρίσκεται μέσα μας και ας μην κατακρίνουμε κανέναν.