Ο σταυρός της ατεκνίας και οι άγιοι Θεοπάτορες.

Ο σταυρός της ατεκνίας και οι άγιοι Θεοπάτορες.

π. Γεωργίου Οικονόμου

Ενάτη Σεπτεμβρίου, σήμερα, και εορτάζει η Εκκλησία τους αγίους και δικαίους Θεοπάτορες, Ιωακείμ και την Άννα. Εορτή καθιερωμένη στην λειτουργική παράδοση της εκκλησίας ως η σύναξη της σπουδαίας Θεομητορικής εορτής, του Γενεθλίου της Θεοτόκου. Γιορτάζοντας η ανθρωπότητα και η αγία του Θεού Εκκλησία την γέννηση της μητέρας του Θεού, αναπέμπει την επόμενη ημέρα την οφειλόμενη τιμή και στους γονείς της Θεομήτορος. Γιατί η γέννηση της Θεοτόκου από αυτούς σημαίνει ένα από τα σπουδαιότερα συγκλονιστικά γεγονότα της Θείας οικονομίας, που θα οδηγήσουν στην Γέννηση και ενανθρώπηση του Σωτήρος Χριστού, του Υιού του Θεού.

         Ωστόσο, η γέννηση της Παναγίας δεν ήταν ένα απλό βιολογικό γεγονός αλλά συνάμα και βαθειά πνευματικό, όπως ερμηνεύει διά σχετικής θείας αποκαλύψεως, ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης[1]. Ήταν αποτέλεσμα πόνου. Ήταν καρπός προσευχής. Ήταν γέννημα αγωνίας και ταπείνωσης. Διότι ο Ιωακείμ και η Άννα υπέφεραν για πάρα πολλά χρόνια από τον ονειδισμό της ατεκνίας. Εκείνη την σκληρόκαρδη παλαιοδιαθηκική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η ατεκνία θεωρούταν ως θεία τιμωρία για τις αμαρτίες των ανθρώπων. Και το βάσανο γινόταν διπλό. Από τη μία η έσωθεν απογοήτευση, οι λογισμοί της αναξιότητας και αχρειότητας, και η ντροπή και από την άλλη ο κοινωνικός στιγματισμός, η κατάκριση, η αποστροφή και η απόρριψη.

         Επέτρεψε, όμως, η θεία αγάπη αυτόν τον πόνο και την δοκιμασία, για να μας διδάξει αλλά και για να λυτρώσει τους ανθρώπους, οι οποίοι ανά τους αιώνες αλλά και σήμερα αντιμετωπίζουν συχνά και ακόμα εντονότερα την ίδια οδύνη. Την δοκιμασία της ατεκνίας. Εν τέλει, ωστόσο, το μήνυμα είναι μήνυμα χαράς και ελπίδας, καθώς δι’ ενεργείας της Θείας Χάριτος η στείρα Άννα έτεκε την Θεοτόκο. Η στείρα Ελισάβετ τον Τίμιο Πρόδρομο. Αλλά και ακόμα παλαιότερα η αγία προφήτις Άννα, τον προφήτη Σαμουήλ[2].

         Ο ιερός Χρυσόστομος με αφορμή την αγία προφήτιδα Άννα με φωτισμένο τρόπο διδάσκει σχετικά και τονίζει ότι ο  Θεός ανέβαλλε τη γέννηση του παιδιού, για να είναι πολύ μεγαλύτερη η χαρά  αλλά  και  ώστε,  όσοι  γνώριζαν  τη  συμφορά  της,  να  γίνουν μάρτυρες  της  χάριτος  του  Θεού.  Έτσι  και  εμείς,  προτρέπει  ο Χρυσόστομος, όταν  βλέπουμε  ενάρετες  άτεκνες  γυναίκες,  ας  μη δυσανασχετούμε ούτε να αναρωτιόμαστε γιατί δεν τις έδωσε παιδί ο Θεός. Γιατί ο Θεός δεν παραβλέπει  την αγιότητα, αλλά γνωρίζει ακριβέστερα από εμάς το συμφέρον αυτών των γυναικών[3].

         Στην δε προκειμένη περίπτωση, των εορταζόντων αγίων Θεοπατόρων, η αναβολή της γέννησης όχι μόνο οδήγησε σε μεγαλύτερη χαρά τους γονείς αλλά χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ[4]. Η ατεκνία όχι μόνο δεν ήταν θεία τιμωρία αλλά πλημμύρισε θεία ευλογία. Ευλογία, που δεν σταματά στη γέννηση του δικού τους παιδιού, καθώς το παιδί τους θα γίνει η Μητέρα του Θεού και αυτοί οι ίδιοι Θεοπάτορες. Δηλαδή, ο παππούς και η γιαγιά του Ιησού Χριστού.

         Η ασκητική αντιμετώπιση της ατεκνίας από τους Θεοπάτορες με προσευχή, ταπείνωση και εμπιστοσύνη στον Θεό δείχνει τον δρόμο και διδάσκει με ποιον τρόπο μπορούν σήμερα οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν την ίδια δυσκολία. Την ώρα, που η επιστήμη και ειδικότερα η γενετική προσπαθούν να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις και λύσεις, όχι πάντα μέσα στα πλαίσια της ηθικής, η Εκκλησία ενθαρρύνει και παρηγορεί τους ανθρώπους. Και συμβουλεύει, αποδεχόμενοι την βοήθεια της ιατρικής και της επιστήμης στα πλαίσια της χριστιανικής ηθικής[5], να στηρίξουν την εμπιστοσύνη τους κυρίως στον Θεό. Εάν είναι αυτό το δικό Του άγιο θέλημα, να αποκτήσουν παιδί, θα τους το χαρίσει οπωσδήποτε. Εάν, όμως, η αγάπη και η σοφία Του επιτρέψουν την δοκιμασία της ατεκνίας, πάλι οφείλουμε να την αποδεχτούμε με ευχαριστία και δοξολογία. Άλλωστε, όπως αναφωνεί ο Ησαΐας πολλὰ τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα[6]. Στα προφητικά αυτά λόγια αναφαίνεται και έτερη παρακλητική οδός, η πνευματική τεκνογονία. Η καρποφορία των αρετών.

         Με αυτόν τον τρόπο έζησαν όλη την ζωή τους ο Ιωακείμ και η Άννα. Αγωνιζόμενοι να αποκτήσουν τον καρπό του Πνεύματος. Και αφού επέτυχαν αυτό, ο Θεός δεν εξουδένωσε την συντετριμμένη και τεταπεινωμένη καρδιά τους[7]. Αλλά τους ανύψωσε υψηλότερα από όλους τους γονείς του κόσμου, καθώς εγέννησαν την Θεοτόκο. Και δικαίως ο ιερός υμνογράφος, Εφραίμ Καρίας, υμνεί στο δοξαστικό των Στιχηρών του Εσπερινού˙ ὦ μακαρία δυάς· ὑμεῖς πάντων γεννητόρων ὑπερήρθητε, ὅτι τὴν τῆς κτίσεως πάσης ὑπερέχουσαν ἐβλαστήσατε[8]. Και τώρα στους ουρανούς μαζί με την θυγατέρα τους, Υπεραγία Θεοτόκο, μετ᾿ Ἀγγέλων χορεύουσιν, ὑπὲρ τοῦ κόσμου πρεσβείας ποιούμενοι[9], σύμφωνα με το δοξαστικό των Αποστίχων.

         Οι πρεσβείες των αγίων όχι μόνο δεν είναι άνευ σημασίας για εμάς τους χριστιανούς αλλά είναι μεγίστη δωρεά και ευλογία. Οι άγιοι είναι οι φίλοι μας στον ουρανό. Αγωνίστηκαν επί της γης και βρήκαν παρρησία στον Θεό. Η δε θερμή προσευχή μας προς αυτούς αντικαταπέμπει εξ ουρανού Θεία Χάρι. Νοιώθουμε την προστασία τους. Αισθανόμαστε ασφαλείς. Πάνω από όλα εμπνεόμαστε από τον βίο τους και αγωνιζόμαστε να τον μιμηθούμε. Ο δε βίος του Ιωακείμ και της Άννης μπορεί να διδάξει εξαιρετικά σπουδαία πράγματα για την οικογένεια.

         Οι άγιοι Θεοπάτορες δεν είναι προστάτες μόνο των ατέκνων ζευγαριών. Είναι προστάτες όλων των γονέων και όλων των συζύγων. Η σωφροσύνη τους ως το απαθέστερο ζευγάρι, σύμφωνα και πάλι με τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη[10], και η ενάρετη ένθεη ζωή τους είναι υπόδειγμα για όλους. Αλλά και η πλήρης αφιέρωση της κόρης τους στον Θεό είναι ακόμα ένα σπουδαίο γεγονός, πολύ ωφέλιμο και διδακτικό για τους γονείς. Πολλοί γονείς καλλιεργούν με φόβο αυτή την παράλογη αγωνία και ανησυχία, μήπως το παιδί τους αφιερωθεί διά του μοναχισμού ή διά της ιερωσύνης στον Θεό. Και αρνούνται να δώσουν ευλογία και συγκατάθεση σε μια τέτοια επιλογή θεωρώντας ότι το παιδί τους θα χαθεί. Υπάρχει όμως μεγαλύτερη ευλογία και χαρά για κάποιον γονέα από το να προσφέρει στον Θεό όχι λάδι ή θυμίαμα, άρτο ή κρασί, αλλά έμψυχη και ένσωμη θυσία, το ίδιο το παιδί του; Ο Ιωακείμ και η Άννα εξ όλης καρδίας αφιέρωσαν το παιδί τους στον Θεό και στον ναό του από την παιδική ακόμα ηλικία. Η δε θεία ανταπόδοση ανεκτίμητα υψηλότερη. Καθώς διά του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της ταπεινής αποδοχής του θείου θελήματος από την Μαρία, αξιώθηκαν να γίνουν Θεοπάτορες, παππούς και γιαγιά του Ίδιου του Μεσσία.

         Ας παρακαλέσουμε τον Θεό, διά πρεσβειών των λαμπρώς εορταζόντων αγίων και δικαίων Θεοπατόρων, Ιωακείμ και της Άννης, να παρακαλούνται και να ενθαρρύνονται όλοι οι σύζυγοι, ώστε να αγωνίζονται τον αγώνα τον καλό και να ακολουθούν τέτοια παραδείγματα αγίων οικογενειών. Άλλη λύση στην κρίση του θεσμού της οικογένειας δεν υπάρχει, παρά μόνο η ταπεινή άσκηση εν υπομονή, ώστε να ζουν οι άνθρωποι σύμφωνα με το άγιο θέλημα του Θεού, όπως ακριβώς έζησαν οι Άγιοι Θεοπάτορες.

---

[1] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Δ΄ «Οικογενειακή Ζωή», σ. 61

[2] Πρβλ. Α΄ Βασ., α΄ κεφ.

[3] PG54.655

[4] Απολυτίκιον Γενεθλίου της Θεοτόκου.

[5] Βλ. τις Βασικές Θέσεις επί της ηθικής της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής υπό της επιτροπής Βιοηθικής της ειδικής Συνοδικής Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος: http://www.bioethics.org.gr/03_b.html#5

[6] Ησ. 54, 1.

[7] ν΄ Ψαλμός.

[8] Δοξαστικό Στιχηρών Εσπερινού.

[9] Δοξαστικό Αποστίχων Εσπερινού.

[10] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, ο.π.